b) Loại tâm linh: (Énergie psychique), nơi con người gọi là năng lượng
linh thiêng, điều khiển vật chất tiến đến phức tạp và hoàn toàn. Bất cứ yếu
tố nào trong vũ trụ kể cả một phân tử cũng đều có hai năng lượng đó. Mỗi
vật chất đều có mầm năng lượng tâm linh. Nhờ năng lượng nầy mà cuộc
tiến hóa của vật chất làm phát sinh con người và riêng con người là sinh vật
có tâm linh phong phú nhất.
4.- Luật cực phức: Theo Teilhard thì việc vũ trụ(Cosmogénèse) bị chi
phối bởi luật vạn vật tiến về phức tạp đến cực độ. Tất cả đều tiến hóa từ đơn
giản đến phiền toái. Năng lượng tỏa ra vô số hạt tử. Hạt tử tiến lên phân tử.
Phân tử cấu thành nguyên tử. Nguyên tử chuyển thành mầm sống. Mầm
sống biến thành vi khuẩn. Vi khuẩn tiến đến tế bào. Tế bào đi đến thực vật,
động vật và con người. Luật cực phức chẳng những chi phối về lượng mà
còn về phẩm. Vì đó cả hai mặt của năng lượng là tiếp tuyến lẫn tâm linh
đều tiến hóa theo đà luôn mãi phức tạp. Vật thể nào càng phức tạp càng
chiếm địa vị ưu thế. Con người mà bộ óc và tâm hồn là điển hình của phức
tạp, nên trong vạn vật con người đứng đầu sổ.
5.- Luật ý thức: Từ luật cực phức chi phối tâm linh con người rút ra luật
ý thức. Ở trên ta đã biết luật vật nào cũng có ít nhiều tâm linh. Riêng cho
con người có luật ý thức là luật thúc đẩy con người càng lúc càng tiến bộ vệ
tinh thần, về siêu việt. Cần nhấn mạnh ở đây là luật ý thức đưa con người
đến văn minh từ vật chất đến tinh thần. Do đó con người phải vừa tiến bộ
kỹ thuật, vừa tiến bộ nhân cách và thánh đức.
6.- Luật mục đích: Theo Teilhard thì suốt dòng sinh hóa của vũ trụ và
con người đều có mục đích. Nghĩa là năng lượng nhắm vũ trụ thành. Vũ trụ
nhắm địa cầu thành. Địa cầu nhắm sinh thành. Sự sống nhắm nhân thành.
Con người nhắm cùng đích của mình là Thượng-Đế tức thân thành.
C.- GIÁ TRỊ CỦA HỌC THUYẾT TEILHARD:
Bạn nghĩ sao về giá trị của học thuyết Teilhard?
