về hành động đã theo chiều hướng triết lý hành động của Blondel". Dĩ
nhiên nếu đối chiếu kỹ hai hệ thống triết học thì thấy có dị điểm căn bản
nầy: Trong khi Blondel năng phân tích tâm lý hành động của con người, thì
Teilhard chú trọng vai trò hành động con người trong quỉ đạo tiến hóa của
vũ trụ. Nhưng ở đây muốn nhấn mạnh là công lao của Blondel trên Teilhard
trong buổi đầu xây dựng đại sự văn hóa. Sở dĩ nhắc qua các bực thầy đáng
kính trên là để ta thấy Teilhard là kết quả giáo dục của cả một hệ thống
minh sư. Song một bực thầy giúp Teilhard quyết liệt nhất để ông đẻ ra
Taila-thuyết phải kể: Marcellin Boule. Như ta đã biết trước năm 1912 là
năm Teilhard bắt đầu thụ giáo với Boule, ông chỉ có vốn học văn hóa, thần
học vững chắc thôi. Còn vốn khoa học của ông tuy không phải kém, nhưng
chưa đủ để ông hoàn thành dự tính vĩ đại của ông. Các phân tích ở phần
trên về học thuyết Teilhard cho ta thấy phân nửa nền tảng của Taila-thuyết
là khoa học. Phân nửa kia là triết học và thần học. Có thể nói nếu không có
khoa học thì Teilhard, không là Teilhard thế giới đề cập mãi ngày nay. Khoa
học nói đây ngoài các môn vật lý, hóa học, nguyên tử học v.v... phải kể:
sinh vật học, địa chất học, cổ sinh vật học. Mà ai là người dẫn dắt Teilhard
một cách có thẩm quyền và tận tâm trong các khoa học nầy nếu không phải
là Boule trong cái lò Muséum tại Paris. Thuyết của Teilhard là thuyết tiến
hóa toàn vật và toàn diện. Ông đề cập đến vũ trụ hóa(Cosmogénèse), sinh
hóa(Biogénèse), nhân hóa(Anthropogénèse), trí hóa(Noogénèse) v.v... toàn
là những vấn đề cần các khoa học trên chứng minh một cách cụ thể. Nếu
nói trên đời, một vĩ nhân gặp một minh sư là việc định mệnh thì phải nói
trường hợp Teilhard gặp Boule.
2.- Boule đưa Teilhard vô lò Muséum:
Ở trên bạn đã biết Muséum là gì rồi. Nó là một thứ Collège de France
mà giáo sư toàn là những nhà nghiên cứu phát minh thượng thặng, mà học
viện đa số là những bộ óc chuẩn bị công trình to lớn. Tu nam 1910 hay co le
truoc nua, Teilhard da duoc Boule dua vao Muséum. Trong tạp chí Table
Ronde(Bàn Tròn), Breuil nói: "Lối năm 1910 hay trước đó ít lâu, Teilhard
