nào bị kẻ cắp nẫng gọn cả túi tiền! Về nhà chị ngơ ngẩn không biết làm
sao. Bà mẹ thấy con gái tự nhiên bỏ ăn, bỏ ngủ, chỉ khóc ròng. Truy mãi
con gái mới dám nói thật ra. Bà thật não lòng! Nhà cũng chẳng giàu có gì
nhưng suy đi nghĩ lại những đồng tiền này dùng vào việc nghĩa việc tình
không thể để con sống chết mặc bay, mang điều tai tiếng. Bà mẹ gom hết
tiền có trong nhà và đưa ra cả những đồ tế nhuyễn, của riêng tây như:
kiềng, dây truyền, xuyến, nhẫn vàng… đem bán đủ bù vào số tiền đã mất.
Lúc ấy chúng tôi chỉ nghĩ đơn giản là việc phải làm của một gia đình nền
nếp để giữ được thể diện và danh giá nhưng sau này suy ngẫm sâu xa mới
thấy đó là biểu hiện của lòng yêu nước. Lòng yêu nước tiềm ẩn ở mọi
người dân và khi cần được biểu hiện ra bằng muôn hình vạn trạng. Sự mất
mát hy sinh ở mỗi người một khác. Một khi dân tình thờ ơ với việc nước,
chỉ lo thu vén riêng việc nhà mình là lúc dân nước suy vi.
Tưởng rằng nhà cầm quyền thẳng tay trấn áp công khai nhưng họ chỉ
ngấm ngầm bắt đi một số người lãnh đạo phong trào và kết thúc mùa thi
năm ấy, một thông cáo được đăng trên các báo hàng ngày ra lệnh cho học
sinh và sinh viên phải đến trình diện tại các cơ quan đặc trách để tập trung
vào học trong các trường quân sự.
Sau khi châm ngòi gây cuộc chiến tranh tái chiếm Việt Nam, giới cầm
quyền Pháp thấy rằng chủ trương tốc chiến tốc thắng bằng binh hoả lực áp
đảo đã thất bại. Chiến tranh kéo dài buộc chúng phải thay đổi chiến lược
lấy chiến tranh nuôi chiến tranh nghĩa là dùng người Việt đánh người Việt.
Dựng cựu hòang bù nhìn Bảo Đại làm bộ mặt quốc gia giả hiệu. Y dẫn xác
ra Hà Nội dự lễ diễu binh tại vườn hoa Chí Linh – Bờ Hồ (Nay là công viên
Lý Thái Tổ), tuyên bố thành lập Quân đội quốc gia Việt Nam và ra lệnh
tổng động viên. Chính quyền bù nhìn một lúc mở ra ba trường võ bị:
Trường Võ bị Đà Lạt nhận nguồn từ những viên chưc trẻ và những học sinh
tình nguyện để đào tạo thành những sỹ quan chuyên nghiệp. Hai trường gọi
là sỹ quan trù bị (officier de réserve) đặt ở Nam Định và Thủ Đức – Sài
Gòn, lấy người từ những học sinh tú tài, sinh viên ngành Y và Luật, coi như
chỉ thực hiện nghĩa vụ sỹ quan một thời gian nhất định rồi lại được trả về
cuộc sống bình thường.
