chiếc nóp dân dã Nam Bộ – với ông như một kỷ vật tinh thần vô giá, ngủ
ngay trên bàn. Vợ con không chịu nổi cuộc sống khắc kỷ như nhà tu hành
khổ hạnh của ông nên lâu lâu mới từ Paris qua thăm ít bữa. Những người
gần gũi ông kháo câu chuyện cha con: Một hôm cậu con tây lai vào gara
lấy xe ô tô của ông định phóng đi chơi. Ông chặn lại, khoát tay chỉ vào cả
nhà và xe nghiêm khắc bảo con:
- Tous ne sont pas à nous mais aux citoyen! (Tất cả đây không phải
của chúng ta mà là của nhân dân!)
Cậu con hậm hực bỏ đi sau khi đốp lại bố tự nhiên đúng kiểu tây:
- Tu es un bon communiste mais un mauvais papa! (Ba là một người
cộng sản tốt nhưng là một người cha tồi!).
Sau chiến dịch Tết Mậu Thân, ông trực tiếp vào chiến khu R thị sát
tình hình. Gần cuối năm, chúng tôi có việc về căn cứ. Nghe có người từ
chiến trường ven đô về, Anh Tư Đá (biệt danh của ông lúc đó) cho kêu tới
dù ông đang bệnh. Ông nằm trên võng và mấy đứa tôi ngồi quanh trên
những cái thùng đạn đại liên Mỹ chứa đồ dã chiến. Ông còn nhớ và nhận ra
đã gặp tôi ở hội nghị y tế miền núi phía Bắc hai năm về trước khi tôi mới ra
trường. Lúc này chiến trường căng thẳng, quân ta bị đẩy ra ngoài thành
phố, vùng ven đô và lân cận đang bị trà sát ác liệt, máy bay rải thuốc diệt
cỏ rồi thả bom xăng đốt trụi, trơ ra những khoảng trống trơn, con chó chạy
ló lưng, con chuột chạy vướng bom bi phát nổ, trực thăng quần thảo bắn
súng phóng lựu M16 phá banh công sự và rỉa đại liên 12ly7 sáng chiều,
pháo dùi pháo chụp tối ngày, tiêu hao nhiều lắm... Ông hỏi: Tình hình khó
khăn như thế thì các em làm được những gì? – Chúng tôi cứ thật trả lời:
Lúc có thương binh, làm được tới đâu thì làm, ngoài lo ăn còn lo chém
“dzè”, gài trái, giặc càn lánh không được lỡ đụng thì đánh! – Ông hỏi tiếp:
Cụ thể cần tăng cường gì? – Nhiều người càng khó hơn! Chỉ mong chuyển
thương thật lẹ! Đường xuống, đường lên thường kẹt. Qua sông tàu lặn rập
rình, đường mòn biệt kích tới lui, đường nước rủi gặp trực thăng rọi đèn soi
khó thoát. “Rụng” trên đường đi nhiều hơn tại cứ! Ông lại hỏi: – Liệu các
em bám trụ được bao lâu? – Chúng tôi trả lời mỗi đứa một ý loanh quanh:
Người ta sao mình “dzậy”! Ác liệt mà cũng có lúc vui! – Suy tư một chút,
