cái hào khí của con người đất Việt.
Tôi tưởng cũng cần phác họa dáng dấp nhà văn Lê Văn Trương. Ông cơ
thể to cao, da ngăm đen, trán hơi gồ, cặp mắt tinh khôn, có một hột cơm
dưới đuôi mắt phải, tiếng cười sảng khoái, đi đứng ung dung, chững chạc.
Bạn bè quý mến tính hào phóng, lễ độ, ngang tàng, chân thật, gắn bó với
bạn văn nghèo. Gần họ Lê, không có gì đáng phải đề phòng. Duy có điều
đáng ngại là mỗi lần gặp nhau, cái bắt tay thân ái của ông khiến người được
ông chào phải cố gắng giấu nét mặt đau đớn trong bàn tay sắt của ông. Thật
vậy, bàn tay Lê Văn Trương không phải sinh ra để cầm bút, mà để bóp chết
những kẻ nào mà ông căm ghét. Mỗi lần Lê Văn Trương đến động Tân Dân
hoặc nhà xuất bản nào đó, về đến nhà thì anh em văn hữu, được ông hẹn, đã
ngồi chật căn nhà lá hẹp ông thuê tại Ngã Tư Sở, gọi đùa là “Chiêu Anh
Quán”, cũng được mang cái tên nữa là Lương Sơn Bạc, bạn bè đùa ông là
Tống Công Minh.
Bà vợ cả Lê Văn Trương quanh năm ở ngôi nhà dưới ngõ Chùa Vua với
hai con trai, một con gái. Bà cả người miền Nam, dáng điệu cốt cách ung
dung như một phu nhân mệnh phụ. Cạnh bà vợ quá nghiêm túc, ông tìm hết
cách sống riêng, xa vợ, xa con. Và, quả vậy, ông đã sống riêng với một
nàng kỹ nữ (chị Đào) nhảy ở tiệm Fantasio, phố Hàng Bông. Bà cả không
hề phản đối, không hề liếc mắt ngó coi ông chồng nghệ sĩ sống cách nào.
Những ngày trong túi có món tiền bán sách, ông hô bạn đến nhà, cơm
rượu suốt đêm ngày, cầm bằng như đốt bạc. Ông có hai đồ đệ tận tụy trung
thành là hai gã trẻ tuổi Đặng Đình Hồng, Tân Hiến. Hồng thấp bé, những
ngày đói rách, đã từng làm cái nghề đi tuyên truyền đạo Tin Lành ở khắp
nơi. Hiến thì cao lớn bên cạnh vẻ thấp lùn của Đặng Đình Hồng. Tân Hiến
tháo vát, khỏe mạnh, tính nết hiền hòa. Tôi nhớ mỗi lần tôi vào “Lương
Sơn Bạc”, thăm Lê Văn Trương, thấy bóng tôi từ đầu ngõ, ông đã vui vẻ hô
to: “Kìa, đại ca đã đến, chú Hồng, chú Hiến đâu mau đi làm việc”. Làm gì,
tôi kinh ngạc tự hỏi? Thì ra, ngay lúc đó, Tân Hiến đã với tay lên vách, lấy
