trong gánh ra. Tôi hỏi mới biết họ cũng là một gia đình tản cư định lên miền
trên này để trú ngụ. Thái độ niềm nở, thân mật rất tự nhiên, thành thực của
họ đã chiếm cảm tình của tôi ngay những phút đầu và không ngần ngại tôi
cho họ biết rõ về tình cảnh của tôi. Cụ lão nghe xong cười lớn :
- Kể cũng đáng buồn. Nhưng cả vừa thiên hạ chứ riêng gì ai đâu ! Nghĩ
lại rồi cũng chẳng nên buồn, tức làm gì vô ích. Lão đây cũng vậy. Nhà cửa,
vườn tược của lão, của cải, ruộng nương của lão cũng đã mất sạch cả đấy.
Nhưng lão vẫn cười. Sự đời mất mất, còn còn thường lắm ! Mất gì thì mất,
miễn còn người là quí ! Còn người là còn của, hơi đâu mà lo.
Nói xong ông cụ lại cười, thúc giục tôi ăn uống. Tiếng cười sảng khoái
của ông cụ, vang dậy giữa cảnh núi rừng hoang vắng, có một âm hưởng rất
lạ làm cho tôi cảm thấy vui lây và nghe khác hẳn trong người. Trong lúc
ông cụ và hai người con trai trò chuyện với tôi thì bà cụ và cô con gái hỏi
han hai đứa cháu nhỏ. Vẻ hiền dịu, nhân từ của hai mẹ con khiến tôi chú ý,
nhất là của cô con gái. Nàng có một sức quyến rũ kỳ lạ, không phải vì sắc
đẹp, nhưng vì cái vẻ phúc hậu, hồn nhiên, chân thực, cái gương mặt rạng rỡ
vui tươi với những nụ cười hầu như bất tuyệt trên đôi môi hồng. Tuy nàng
ăn vận rất tầm thường, tôi vẫn thấy sự hiện diện của nàng lúc này như đã
làm tăng thêm ánh sáng và dịu bớt cái vẻ man rợ, hẻo lánh của một vùng
rừng núi. Cũng như tiếng cười của ông cụ và cái vui tính của hai người anh,
nụ cười của nàng bắt vội những nhịp cầu thông cảm giữa tôi và gia đình nhà
này ; mối thông cảm của những người cùng chung cảnh ngộ, và làm cho tôi
cảm thấy gần gũi, tợ hồ như đã quen thân từ lâu ngày rồi. Khi ăn uống
xong, ông cụ hỏi tôi :
- Anh lên miền này đã có dự định gì chưa ?
Tôi lắc đầu. Ông cụ mỉm cười, thân mật :
- Chưa thì rồi sẽ có ! Cứ vững tâm mà đi. Cùng là đồng bào với nhau
cả, cùng lâm vào cái hoàn cảnh này, phải nương tựa nhau mà sống. Lúc
