Thanh nhắc lại câu chuyện tâm tình đáng đau xót này với cái vẻ thản
nhiên, lạnh lùng của một kẻ bàng quan, rồi tiếp :
- Thế rồi tác chiến xảy ra. Tôi phải chạy loạn vào lúc nửa đêm với một
ông bố già và hai đứa cháu trai mồ côi còn nhỏ. Cả bọn chẳng mang theo
được cái gì nên hình cả…, ngoài mấy bọc hành lý và một gánh đồ đạc quơ
quàng vội vã mà tôi phải cố sức nai lưng để gánh. Nghĩ cũng tức cười ! Lúc
thường, thử đặt gánh lên vai, bước đi vài bước đã thấy bất kham rồi. Nhưng
đến lúc ấy thì lạ lắm. Đường trường hàng trăm dặm vẫn vượt qua được.
Thoạt tiên cũng thấy khó khăn, vất vả thật, lắm lúc muốn quẳng gánh đi,
nhưng vì cái sống mà phải cố bám lấy, rồi quen dần… Quen dần, nhưng cái
cảm giác nặng nề của gánh hành lý trên vai thì chẳng chịu phai nhoà…
Nếm trải mùi vị tản cư trong mấy tháng đầu, giữa cảnh thiếu thốn, túng
quẫn đủ mọi bề, với một ông bố già cả, bệnh hoạn, hai đứa cháu òi ọp, thơ
dại, trước cái ghẻ lạnh, miệt thị của phần đông đồng bào địa phương, cái
cảm giác ấy càng đậm đà hơn, đè trĩu cả tâm hồn và gieo vào lòng tôi một
mối chán chường đến muốn quẫn trí.
Thanh nghỉ nói, bước chậm lại, vì đàng đã bắt đầu dốc. Tuấn ngẩng
nhìn con đàng đất đỏ, lổm chổm cả đá, bò ngòng ngoèo, quanh co như một
con rắn uốn khúc, trườn mãi lên một eo núi cao :
- Dốc cao quá !
- Cao nhất trong các dốc trên con đàng này. Anh biết người ta gọi nó là
dốc gì không ? Dốc Giảm thọ.
Ngừng lại trở vai, rồi mím môi, dò dẫm từng bậc đá, Thanh tiến dần
lên. Tuy có gánh nặng Thanh vẫn đi nhanh hơn Tuấn và thỉnh thoảng phải
dừng lại để chờ. Như thế mãi có gần nửa tiếng đồng hồ, cả hai mới lên hết
dốc. Thanh tiến lại phía một cây gạo lớn, đặt gánh xuống, thở phào một
tiếng khoan khoái :
- Anh ngồi vào bóng mát nghỉ đã. Tôi có đem nước theo đây.
