HẢI NGOẠI KỶ SỰ - Trang 210

của cách âm, cho nên hoảng hốt chẳng thấy rõ đoan đích vậy. Thần Tú
đại sư194 ở trong Hoàng Mai hội, làm thủ lãnh 800 long tượng (các vị
hành giả và bát bộ Long Thiên), nghe rộng nhớ nhiều, ai chẳng suy
tôn ngài làm ngôi thứ nhất. Ngài làm câu kệ rằng: “thân tợ bồ đề thụ”
(mình tợ cây bồ đề), bồ đề theo tiếng Phạn gọi là chánh tri, cũng gọi là
chánh kiến, hư linh không thể chết, chỉ có tính viên minh, hoặc khá lấy
bồ đề chỉ mặt trăng, chớ cùng với “thân” có giống gì đâu, huống chia
lìa bỏ chánh tri chánh kiến mà nói bồ đề, thì bồ đề há có mắt tai mũi
lưỡi, xương máu tay chân, mà ví với thân người được sao. Ấy là đại sư
nói cưỡng hợp vậy. Lại nói rằng: “Tâm như minh cảnh đài” (lòng như
đài gương sáng), chẳng kể sự lý hư thực dưới chữ “minh cảnh” hạ một
chữ “đài” làm vận chân, để chữ “cảnh” hư, chữ “đài” thực; rồi câu kế
nói: “thời thời cần phất thức” (buổi buổi siêng lau chùi) ấy là lau chùi
cái đài, chớ không phải lau chùi cái gương; tức bảo rằng: “tâm” như
mặt gương, thế đã là chẳng phải “tâm” rồi, hà huống bảo như cái “đài”
của mặt gương, thì với “tâm”, lại còn có giống nhau chút nào. Tây
Thiên 28 tổ, Đông Thổ 6 tổ, đều lấy tâm truyền tâm, chẳng phải lấy
gương truyền gương hay lấy đài truyền đài bao giờ, ấy là cưỡng hợp
vậy. Làm thơ, làm vần có khởi thừa chuyển hợp, thuyết pháp cũng
vậy. Nay trong bài kệ, hai câu đầu lấy “thân” và “tâm” song khởi, mà
câu kết nói “vật sử giả trần ai” (chớ khiến dính dơ bụi), chỉ kết câu
“minh cảnh”, không hề nói đến “bồ đề”; thế là chỉ luống chuyên công
văn tự, mà nghĩa lý không được thấu đáo, tức là phụ hội khiên hợp
vậy. Than ôi, trong một bài kệ, chưa bàn đến chỗ luận đạo phải hay
trái, chỉ trong chỗ dùng tự đặt câu đã có đến 3 lỗi. Bởi thế Lô Hành
Giả195, nói lại rằng: “Bồ đề bản vô thụ, minh cảnh diệc phi đài” (Bồ
đề vốn không cây, gương sáng chẳng phải đài), dùng bốn chữ “bản vô,
diệc phi”, như một tiếng sét vang dội trong đám mây mù, chớp sáng
lòe ra tỏ rõ chẳng phải “đài” cũng chẳng phải “cây”, chẳng chờ phân
biệt mà ai cũng thấy rõ như vậy. Nhưng lại sợ người ta bỏ “đài” bỏ
“cây” mà lại nhận cho “bồ đề” và “minh cảnh” là vốn có, nên lại bảo
thẳng rằng: “bản lai vô nhất vật, hà xứ nhạ trần ai” (Nguyên không có