Tôi thường vươn vai giải lao mỗi khi bước lên xe đến các cuộc hẹn,
các bàn tiệc bán chữ ký hoặc công vụ điếu đóm. Khốn thay trần xe du lịch
nào chẳng thấp. Ườn lưng chồm lên ghế trước, nhìn người tài xế toát mồ
hôi trong dòng xe cộ nhung nhúc trên đường tôi vẫn tự vấn: Xã hội đang đi
tìm cuộc sống tốt đẹp hơn hay đầy đủ vật chất hơn nhưng lắm phiền toái?
Có thể tôi may mắn hơn nhiều người. Tôi không phải dang nắng, hít khói
bụi, nhưng chẳng vì thế mà kém bất mãn. Tokyo giờ tan tầm, Bắc Kinh
bước vào ngày mới hay London một chiều cuối tuần nắng đẹp chắc chắn
đông đúc hơn thành phố này nhiều. Phải chăng họ không hề vô tổ chức nên
tôi vẫn thấy dễ thở.
Trăm lần như một, giữa chiến trường giao thông nội thị tôi lại muốn
mình biết bay, lại nhớ đến những giấc mơ bay bổng xa ngái. Bay là vượt.
Vượt sức ì. Vượt quán tính. Vượt qua lực hút quả đất... Loài người vượt lên
mặt bằng muông thú, nhờ những giấc mơ vượt thực tại? Tôi bỗng bật cười
nhớ đến nhà giáo dục nọ. Ông từng lý luận không nên cho học sinh dùng
máy tính bỏ túi. Ông sợ các thế hệ tiếp nối luôn đau đầu với một bài toán
cộng trừ giản đơn nhất. Tôi võ đoán: con người tinh khôn đầu tiên từ chối
hang đá, nhánh cây, hốc đất để dùng cành lá ghép thành mái nhà ấm áp
chắc phải là một tiền bối cách mạng vĩ đại. Cộng đồng ở trần đóng khố của
cụ có lẽ chưa thể phản bác bằng khoa học: rời bỏ tự nhiên là đối mặt với
nguy cơ mất đề kháng với môi trường khắc nghiệt. Song mười mươi số
đông sẽ dè bỉu bằng lối hoài cổ, bằng gương cố nhân, bằng sức mạnh bầy
đàn. Tuồng như họ rất có lý: kẻ sinh ra và lớn lên dưới vỏ bọc an lành, chắc
chắn không chết thì cũng ốm thập tử nhất sinh nếu trở lại hang đá, nhánh
cây, hốc đất.
Xã hội loài người tinh khôn tột đỉnh, hôm nay, thế kỷ hai mốt vẫn lẫm
lũi dùng con dao nhiều lưỡi phát quang trí tuệ. Thuốc nổ phá đá, thuốc nổ
giết người, thuốc nổ làm pháo hoa... Chiếc máy lạnh trong ô tô của tôi đang
góp phần gia tăng nhiệt độ không khí bên ngoài, đang làm da tôi khô ráp,
