HÀN PHI TỬ - Trang 215

Nguyễn Hiến Lê & Giản Chi

Hàn Phi Tử

PHẦN V

TRÍCH DỊCH

Như đã nói trong phần II, chúng tôi chỉ dịch những thiên chắc chắn của
Hàn Phi viết, không chia thành quyển và không theo thứ tự trong các bản
cổ, cứ thiên nào quan trọng thì chúng tôi đưa lên trên.

THIÊN L

HIỂN HỌC

(CÁC HỌC THUYẾT DANH TIẾNG

[1]

)

Các học thuyết danh tiếng nhất trong đời là Nho và Mặc. Đạt tới mức cao
nhất của Nho là Khổng Khâu, của Mặc là Mặc Địch. Sau khi Khổng Tử
mất, có phái Nho của Tử Trương, phái Nho của Tử Tư, các phái Nho của
họ Nhan, họ Mạnh, họ Tất Điêu, họ Trọng Lương, họ Tôn, họ Nhạc
Chính

[2]

. Sau khi Mặc Tử mất, có các phái Mặc của họ Tương Lí, Tương

Phu, họ Đặng Lăng

[3]

. Như vậy là sau Khổng Tử và Mặc Tử, Nho chia làm

tám phái, Mặc tách làm 3 phái, chủ trương trái nhau, khác nhau mà đều tự
cho là chân truyền của Khổng, Mặc. Khổng Tử và Mặc Tử đã không thể
sống lại thì ai là người quyết định được học phái nào là chân chính cho đời?

[4]

Khổng Tử và Mặc Tử đều xưng tụng Nghiêu, Thuấn mà chủ trương

khác nhau và đều tự cho là chân truyền của Nghiêu, Thuấn. Nghiêu, Thuấn
đã không thể sống lại thì ai là người quyết định được học thuyết nào mới
thực là của Nghiêu Thuấn? Đời Ngu và đời Hạ dài trên 700 năm, đời Ân và
Chu dài trên 2000 năm,

[5]

mà còn không quyết định được Nho hay Mặc là

chân chính; nay muốn khảo sát đạo cách đây 3000 năm của Nghiêu, Thuấn