Nguyễn Hiến Lê & Giản Chi
Hàn Phi Tử
THIÊN XLVI
LỤC PHẢN
(SÁU CÁI NGƯỢC ĐỜI)
Sợ chết, trốn tránh hoạn nạn, hạng dân đó tất thành giặc hoặc bỏ chạy, vậy
mà người đời tôn là "kẻ sĩ quí trọng sự sống"; học đạo lập nên học thuyết,
hạng dân đó tất làm trái pháp luật, vậy mà người đời tôn là "kẻ sĩ văn học”;
đi nơi này nơi khác, ở không được hậu đãi
, hạng dân đó ăn bám, vậy mà
người đời tôn là có tài năng; nói quanh co, bậy bạ
, đó là hạng dân trá
ngụy, vậy mà người đời lại tôn là "kẻ sĩ biện trí"
; cầm vũ khí đâm chém
người, đó là hạng dân hung bạo, vậy mà người đời lại tôn là "kẻ sĩ dũng
cảm"; cứu sống giặc, giấu giếm kẻ gian, đó là hạng dân đáng tội chết, vậy
mà người đời lại tôn là "kẻ sĩ hào hiệp". Đó là sáu hạng dân được người đời
khen.
Sấn vào chỗ nguy hiểm, trung thành tới hi sinh, đó là hạng dân tuẫn tiết, mà
người đời lại chê là "kẻ không biết mưu tính"; trí thức kém nhưng (răm rắp)
theo lệnh, đó là hạng dân bảo toàn pháp luật, thế mà người đời lại chê là
"chất phác, hủ lậu"; làm lụng khó nhọc để kiếm ăn, đó là hạng sinh lợi, thế
mà người đời lại chê là “không có tài năng”; trung hậu trong sạch, đó là
hạng dân ngay thẳng, tốt, thế mà người đời lại chê là “ngu dại”, trọng mệnh
lệnh, lo lắng về công việc, đó là hạng dân trọng bề trên, thế mà người đời
lại chê là “khiếp nhược”; đánh bại giặc, ngăn kẻ gian tà (cáo gian), đó là
hạng dân làm sáng pháp lệnh, mà người đời lại chê là “sàm báng” (vạch lỗi
của người). Đó là sáu hạng dân bị người đời chê.
Sáu hạng dân gian ngụy, vô ích mà đời khen như thế kia, sáu hạng dân đi
cày đánh giặc mà đời chê như thế này, tôi gọi đó là sáu cái ngược đời. Bọn
áo vải theo lợi riêng mà khen sáu hạng người trên rồi bậc vua chúa nghe cái
