Có người bảo:
Tử Sản trị dân cách đó cũng chẳng rắc rối ư? Phải đợi trông thấy, nghe
thấy rồi mới biết được là gian thì nước Trịnh bắt được ít kẻ gian lắm.
Không dùng bọn lại coi về ngục tụng, không dùng chính sách khảo sát
nhiều mặt, không làm sáng tỏ phép đo lường, mà cậy vào sự tận dụng trí
thông minh, sự suy tư mệt trí của mình mới biết được kẻ gian, chẳng là
thiếu thuật quá ư? Vả lại sự việc thì nhiều mà trí lực thì ít, ít không thắng
được nhiều, cho nên phải lấy vật mà trị vật; kẻ dưới thì nhiều mà người trên
thì ít, ít không thắng được nhiều, cho nên phải dùng người mà trị người;
như vậy không lao lực mà được việc, không dùng nhiều trí lực mà bắt được
kẻ gian. Người Tống có câu: “Nếu Nghệ (người bắn giỏi) bảo con chim sẻ
nào bay qua cũng bắn được thì là Nghệ nói khoác. Nếu lấy thiên hạ làm cái
lưới thì không một con chim sẻ nào sẽ thoát được.” Muốn biết kẻ gian thì
cũng phải có cái lưới lớn mới không để thoát một kẻ nào cả. Không sửa cái
lưới
mà cứ lấy lòng (trí khôn) mình làm cung tên thì dù Tử Sản cũng là
khoác lác. Lão tử bảo: “Lấy trí khôn trị nước, tức là giặc (cái họa) của
nước”
lời đó áp dụng vào Tử Sản được.
*
6- Trị nước chỉ nên dựa vào cái thế của mình thôi. (Lược bỏ)
7-Thưởng phạt mà chỉ căn cứ vào bề ngoài thì bề tôi gian dối sẽ gạt mình
được (Lược bỏ).
8- Pháp (luật) thì phải cho mọi người biết, thuật thì phải giấu mọi người.
Quản Tử (Quản Trọng) nói: “Lời nói ở nhà riêng thì phải đầy nhà riêng
(nghĩa là ai cũng nghe thấy, không giấu ai cả), lời nói ở công đường thì phải
đầy công đường, như vậy gọi là làm vua thiên hạ”.
*
