Nhưng rồi chẳng được mấy chốc, đến lượt đêm tối cũng bị dồn hãm
không thương tiếc. Hầu như cứ đến đêm thì lại càng phải làm cật lực. Được
phát thêm một khẩu phần nho nhỏ chỉ để có cái mà ăn, rồi đánh một giấc
trong bóng tối. Lương thực cung ứng cho các tuyến tiền tiêu thì bò lê bò
càng một cách nặng nề, nhục nhã. Từng đoàn dài những chiếc xe bò tồi tàn,
khập khiễng chất lên đủ thứ, nào thịt thà, nào lúa gạo, lại cả tù binh, thương
binh, rồi cả bọn lính sen dầm lèn giữa những hũ rượu nho. Thôi thì đủ
chuyện. Từ những tiếng cười đùa cớt nhả, những lời than thở vì xe xóc lên
xóc xuống và tiếng phì phò của mấy thằng cha bụng bự...
Cuốc bộ lê gót theo sau xe chở bánh là bọn đóng móng ngựa và bọn
tù, cả người bên nó lẫn người bên mình, tay mang còng vì tội này tội nọ,
lẫn lộn cả với nhau, dây trói cột liền các cổ tay tù nhân vào bàn đạp của
mấy tay hiến binh cưỡi trên mình ngựa, có một số chỉ ngày mai là bị xử bắn
nhưng không có vẻ gì là buồn phiền hơn những đứa khác. Bọn chúng nó
cũng ăn, nhưng xem ra cái khẩu phần cá ngừ ấy thì khó mà tiêu kịp (vì
chúng không đủ thì giờ) trong lúc ngồi bên lề đường chờ đoàn công-voa
tiếp tục chuyển đi. Một thường dân bị trói chung với đám tù nhân cũng
được miếng bánh cuối cùng như thế, người ta bảo anh ta là gián điệp,
nhưng anh ta chẳng biết tí gì về chuyện ấy. Chúng tôi cũng vậy.
Sự hành hạ của trung đoàn cứ thế tiếp diễn trong đêm tối. Cả lũ chúng
tôi phải dò dẫm trên những ngõ hẻm gồ ghề trong làng, chẳng có đèn đóm,
chẳng biết đường ngang lối dọc ra sao, gập lưng dưới những bao tải nặng
hơn người, lê bước từ cái kho thóc này sang kho thóc khác, hứng lấy đủ thứ
rầy la, thét lác, hết cái này đến cái nọ, nhớn nhác cả với nhau, rõ ràng là
chẳng còn hy vọng được cái gì khác hơn là chịu kết thúc cảnh ngộ này
trong những dọa nạt, cứt đái và sự tởm lợm vì bị hành hạ và lừa gạt đến tận
xương tủy bởi một lũ điên rồ thác loạn, và chừng nào chúng nó còn như thế
thì mình cũng trở nên bất lực, chỉ còn có việc giết người và bị người phanh
thây xé xác chẳng hiểu vì sao.
Nhiều đứa bọn chúng tôi bị đạp ngã lăn lông lốc ngay cạnh những
đống phân, bọn cai đội la hét chán lại lôi dậy, đấm đá, thúc đẩy vào các
đoàn khuân vác, cứ thế tiếp tục lê bước...
