tôi, ở liền cạnh hắn, một Ferdinand đích thực, người mà hắn trông mong có
thể cho hắn cái gì đó để làm nên một con người lớn hơn cuộc đời tầm
thường của hắn, tức là tình thương yêu đối với mọi người. Về tình thương
yêu ấy thì tôi không có hay đúng hơn là có quá ít không đáng kể. Tôi không
lớn được như cái chết. Tôi thật quá nhỏ bé. Tôi không có được ý niệm to tát
gì về con người. Tôi nghĩ rằng có lẽ tôi còn dễ cảm thấy đau buồn trước cái
chết của một con chó hơn là đối với Robinson, bởi vì con chó không đến
nỗi hiểm độc, còn hắn thì dù sao cũng hơi thâm hiểm. Tôi cũng thế, cũng
thâm hiểm, chúng ta đều là những kẻ thâm hiểm... Tất cả cái gì còn lại đều
đã rơi trên dọc đường rồi, cả những cái nhăn nhó có thể dùng bên cạnh
người hấp hối thì tôi cũng đánh rơi mất rồi, tôi đã đánh mất tất cả trên dọc
đường rồi, tôi chẳng tìm lại được cái gì cần có để mà chết, chỉ toàn những
mánh khóe ác độc thôi. Tình cảm của tôi cũng giống như ngôi nhà người ta
chỉ đến vào mùa nghỉ. Chẳng ở được bao nhiêu. Vả lại cũng cần nhớ rằng
người hấp hối là khó tính đấy. Hấp hối thôi không đủ đâu. Trong lúc hấp
hối người ta vẫn đòi hưởng lạc, cùng với những cái nấc cuối cùng vẫn phải
hưởng lạc, với lượng u rê đầy ứ các động mạch.
Những người sắp chết còn khóc than bởi vì họ chưa hưởng được đủ
khoái lạc... Họ đòi hỏi... Họ phản đối. Đó là tấn hài kịch của người bất hạnh
đang tìm cách chuyển từ cái sống sang cái chết.
Hắn đã hơi tỉnh lại sau khi được Parapine tiêm cho một liều moóc
phin. Thậm chí còn kể lại nhiều chuyện xung quanh vụ việc vừa xẩy ra.
- Kết thúc như thế mà lại hay... hắn nói. Cũng không đau lắm như tôi
tưởng.
Khi Parapine hỏi hắn chỗ đau chính xác là đâu, thì chúng tôi thấy rõ
hắn đã hơi đi rồi, nhưng vẫn còn cố gượng để nói với chúng tôi vài lời...
Sức tàn lực tận rồi. Hắn khóc, hắn nghẹn ngào và hắn lại cười liền ngay đó.
Quả không phải là một người bệnh bình thường, chúng tôi không còn biết
đứng ngồi ra sao trước mặt hắn.
Cứ như là chính hắn lúc này đang cố giúp cho chúng tôi sống. Cứ như
là hắn đã tìm được cho tôi những lạc thú để tồn tại. Hắn chìa tay nắm tay
chúng tôi, mỗi người một tay. Tôi ôm hôn hắn. Trong những trường hợp ấy,
