Do đó nhận định về cộng-sản mà chỉ căn cứ vào lý thuyết cũng như
chỉ dựa vào kinh nghiệm bản thân đều có thể lệch lạc, chủ quan, phiếm
diện…
Thiết tưởng thái độ chính đáng hơn cả là căn cứ vào lý thuyết nhưng
luôn luôn đối chiếu với thực tế, và trong viễn tưởng đó, người không có
kinh nghiệm sống với cộng-sản phải cố gắng nhìn vào thực tế cộng-sản,
dựa vào kinh nghiệm bản thân của người khác, và người có kinh nghiệm
bản thân, phải cố gắng vượt khỏi kinh nghiệm bản thân để có thể tiến tới
một cái nhìn khách quan hơn, bao quát hơn.
Nói cách khác, trước khi tìm hiểu Mác-xít, và muốn khách quan, phải
tự kiểm thảo để tự giải thoát khỏi những thiên kiến, nhận định chủ quan,
dựa vào quyền lợi tư riêng dù là quyền lợi chính đáng, phải tự phân tâm
nếu cần, để thanh toán những mặc cảm sợ sệt vô thức, thường là nguồn gốc
những thái độ chống cộng say mê và mù quáng, để có điều kiện tiến tới một
cái nhìn xác thực hơn về cộng sản. Những đòi hỏi đó càng cần thiết khi
nhân danh tìm hiểu cho những người khác và nhất là để có thái độ hiệu
nghiệm đối với cộng-sản, vì theo cộng-sản mà không hiểu đúng cộng-sản
cũng như chống cộng mà lại chống thứ cộng theo mình hiểu lầm, chứ
không phải là theo những sự thực của nó, đều không đi đến đâu cả.
Muốn có thái độ khách quan khi nhận thức về cộng-sản cũng còn cần
có can đảm nhìn nhận sự thực, mặc dù sự thật đó do Mác nói lên, vì nhìn
nhận sự thực do Mác nói lên, thì đó không phải là nhìn nhận mác-xít mà chỉ
là nhìn nhận chân lý. Không có chân lý tư bản, hay chân lý mác-xít. Chỉ có
chân lý. Nếu mác-xít phản ảnh chân lý thì không thể chống lại mác-xít vì
nó là chân lý; ngược lại, nếu mác-xít không phản ảnh chân lý, thì muốn giữ
gìn bảo vệ nó cũng không được. Tự nó sự sai lầm của một phong trào sẽ bị
sức mạnh tiêu biểu cho sự thực, hoặc từ bên ngoài, hoặc bên trong đánh đổ.
Sau những chú thích cần thiết trên, đặt vấn đề tìm hiểu Mác, để nhằm
xác định một thái độ đối với chủ nghĩa Mác, đối với phong trào cộng-sản
thế giới, và sau cùng, với chế độ cộng-sản ở Việt nam
Trong dự định tìm hiểu Mác ở đây, chúng tôi không có tham vọng
trình bày toàn diện chủ nghĩa Mác với những duy vật sử quan, duy vật biện
