HÀNH TRÌNH TRÍ THỨC CỦA KARL MARX - Trang 64

nỗi đau đớn của tôi…”, và trong lá thư sau “nhà bây giờ vắng vẻ như bị bỏ
hoang, từ khi đứa cháu là linh hồn sống động của nhà này ra đi. Tôi không
thể nói anh hiểu nó mất đi là một thiếu thốn cho chúng tôi đến mức nào.
Tôi đã nếm đủ mọi sự rủi ro, nhưng bây giờ tôi mới hiểu thế nào là một tai
nạn thực sự…”… Vết thương lòng trên của Mác không bao giờ hàn gắn
được. Sau 10 năm mà Mác còn viết: “Thời gian càng xa từ ngày tôi mất
cháu nhỏ, tôi càng tưởng nhớ tới nó và nỗi sầu khổ của chúng tôi cũng
càng tăng thêm”.
Nhưng từ năm 1860 đến 1863 là những năm Mác khốn khó hơn cả, túng
tiền, bà Mác lại lên đậu vừa khỏi, đến lượt Mác bị. Mác không còn một xu
dính túi, mọi sự trông nhờ ở Engels, có đồng nào gửi hết tất cả cho Mác:
mùa hè 1862, Mác thử một lần cuối cùng viết thơ cho bà mẹ xin giúp đỡ
nhưng bà cứ nhất định không gửi cho một chinh, có lần Mác đã viết cho
một người bạn là không thể để cho xã hội trưởng giả biến Mác thành một
cái máy kiếm tiền. Bây giờ cùng cực quá Mác đành trở thành cái máy kiếm
tiền vậy. Mác làm đơn xin một chân thư ký hoả xa, nhưng vì chữ xấu quá,
nên đơn bị bác. May lúc đó, Engels gửi tiền kịp, Mác lại có thể sống triển
hạn thêm.
Tuy vậy, Mác vẫn không bỏ quên công trình soạn thảo bộ sách lớn về kinh
tế. Đến tháng 3-1867, tập đầu bản “Tư bản luận” hoàn tất và in xong.
Mác viết thư cảm ơn Engels vì nếu không có Engels giúp đỡ thì chắc chắn
sách không thể soạn và in ra được, đồng thời viết cho Meyer để giải thích
tại sao Mác đã không trả lời nhiều thư của người bạn. “Mọi lúc tôi có thể
làm việc, tôi đều dành cho tác phẩm trên, một tác phẩm mà tôi đã hy sinh
sức khoẻ, nguồn vui sống và cả gia đình tôi. Tôi mong rằng sự giải thích đó
là đủ. Nếu người ta chỉ muốn là con vật, dĩ nhiên người ta có thể dễ dàng
quay mặt đi để khỏi nhận thấy những đau thương của nhân loại, và chỉ để
lo cho chính bản thân mình. Nhưng thật tôi không coi tôi ra gì nếu tôi chết
mà chưa hoàn thành được ít ra bản thảo cuốn sách của tôi”.
Lý tưởng của Mác là “phục vụ nhân loại”. Đó là lẽ sống còn cũng là
nguyên nhân mọi cơ cực lầm than của Mác.