HÀNH TRÌNH TRÍ THỨC CỦA KARL MARX - Trang 69

cho cách mạng. Do đó đánh đổ được Nga hoàng tức là tiêu diệt được một
lực lượng phản động nguy hiểm hơn cả.
Mác còn nhìn nhận đôi khi chiến tranh đánh dấu một tiến bộ trong quá trình
lịch sử giải phóng lao động. Chẳng hạn những chiến tranh có tính chất quốc
gia nhằm thống nhất dân tộc chống việc thống trị của ngoại bang, mặc dầu
những người cầm đầu và có công trong công cuộc tranh đấu đó là độc tài
quân phiệt như Cavour đã thống nhất nước Ý và Bismark đã thống nhất
nước Đức.
Về sau, khi viết cho Engels, Mác có dịp bày tỏ lý do biện minh cho quan
điểm trên: “Đối với một dân tộc lớn lao, không thể bàn một cách nghiêm
chỉnh, trên phương diện lịch sử, những vấn đề nội bộ, dưới bất cứ hình
thức nào, bao lâu nó chưa thực hiện được nền độc lập quốc gia. Một phong
trào quốc tế chỉ có thể có được giữa những quốc gia độc lập, đồng đều”.
Trước cuộc chiến tranh Pháp – Đức, Mác nhận định như sau: Napoléon
đánh Đức, không phải chỉ đánh nước Phổ của Bismark mà chủ yếu là đánh
dân Đức. Vậy nếu Napoléon thắng, thì trước hết sự thống nhất của Đức vừa
chinh phục được có thể bị tan rã, và do đó không thể có phong trào thợ
thuyền độc lập liên kết hùng mạnh, vì thế tất cả mọi lực lượng đều phải dồn
vào công cuộc thiết lập lại độc lập, thống nhất quốc gia, sau là chế độ
chuyên chế của Napoléon sẽ được củng cố chặt chẽ thêm, do đó trở thành
một ngăn trở lớn cho phong trào quốc gia ở Trung Âu. Trái lại, nếu nước
Đức thắng, chế độ chuyên chế Napoléon sụp đổ, sự thống nhất nước Đức
không còn bị đe doạ và đồng thời phong trào độc lập quốc gia có thể phát
động nhanh chóng, quyết liệt. Căn cứ vào phân tích trên, Mác kêu gọi thợ
thuyền Pháp chống chiến tranh, chống Napoléon, tạo điều kiện thiết lập nền
Cộng Hoà. Sau thất bại lớn lao ở Sedan, nhà vua đầu hàng và nền cộng hoà
được tuyên bố thành lập ở Paris.
Nhưng cuộc kháng cự của Bismark cũng không còn ý nghĩa và sẽ trở thành
xâm lăng nếu Bismark tấn công nền Cộng Hoà Pháp. Mác kêu gọi thợ
thuyền Đức chống Bismark và bác bỏ luận điệu đòi sáp nhập vùng Alsace
Lorraine vào Đức để duy trì nền an ninh của Đức, đồng thời kêu gọi thợ
thuyền Pháp vùng lên bảo vệ nền cộng hoà Pháp mới thành lập dù không