thần, hay chủ nghĩa duy vật, căn cứ vào những kiến thức phổ quát khoa học
và trí thức hiện đại đã thu lượm được, hoặc căn cứ vào những dữ kiện
khách quan của hoàn cảnh lịch sử thế giới ngay nay.
Nếu dùng một trong những khái niệm của ngôn ngữ hiện đại để phân
tích nhận thức, là khái niệm huyền thoại, có thể nói chủ nghĩa Mác là một
nỗ lực lớn lao phê phán triệt để mọi huyền thoại ảo tưởng để trở về với thực
tại, nhưng phải chăng chính nỗ lực phê phán đó cũng là một thứ huyền
thoại hoặc sinh ra những huyền thoại khác?
Dù sao, có thể nói Mác sẽ duyệt lại chủ nghĩa Mác và sự xét lại đó
có thể không phù hợp với quan điểm chính thức và chính thống của các
chính quyền cộng sản, do đó Mác có thể sẽ bị kết án theo chủ nghĩa xét lại
hiểu như một “phản bội” chủ nghĩa Mác chính thống và rút cục Mác có thể
bị loại ra khỏi đảng cộng sản và dưới thời Staline, chắc chắn sẽ bị đày đi
Siberie.
Nhưng may mắn là Mác không thể sống lại được và chỉ có những
người theo tinh thần Mác để xét lại như Mác có thể làm, bị kết án, tù đày...
Tuy nhiên, Staline vẫn nhân danh Mác để kết án, tù đày, và gây biết
bao tội ác; hoặc nói rộng hơn nữa, những cuộc cách mạng mác-xít cũng đã
nhân danh Mác gây biết bao lỗi lầm, tội ác...
Phải chăng Mác trách nhiệm những lỗi lầm đó? Nếu đổ tội cho Mác
phải trách nhiệm tất cả những lỗi lầm, tội ác bạo động của phong trào Cộng
sản, thì cũng có thể đổ tội cho Đức Kitô phải trách nhiệm những tàn bạo tội
ác bạo động mà giáo hội Thiên chúa giáo đã làm trong lịch sử (thời
Inquisition, Croisade v.v...)
Nhưng như Kitô giáo vượt qua những lỗi lầm, bạo động lịch sử, đã
đem lại một vài đòi hỏi căn bản, đã và vẫn còn là những giá trị chi phối văn
minh Tây phương, chủ nghĩa Mác và phong trào cộng sản, vượt qua những
lỗi lầm, bạo động lịch sử, đã và còn đang là một đóng góp tích cực vào
công cuộc chống bất công xã hội để thiết lập một xã hội công bình hơn...
Ngay cả những người muốn chống cộng triệt để và do đó phủ nhận sự đóng
góp tích cực, ít ra cũng phải nhận sự đóng góp tiêu cực của cộng sản trong
công cuộc trên. Nếu xã hội tư bản ngày nay có đỡ “dã man, vô nhân đạo”
