ngay tay ra rồi bỏ đi, anh ta đã cố một lần, rồi anh ta sẽ tiếp tục; trộm cắp ở
đây khá nhiều, ngày nào cũng có, chắc phải mở một phòng chuyên giải
quyết chuyện ấy, một phòng cho mỗi nội dung khiếu nại là không thể, các
bạn hiểu chứ? Đó là điều mà người ta nói với nhau khi xếp hàng chờ món
xúp. Ấm. Ngay từ đầu. Thật không hiểu nổi, cà phê thì nóng còn xúp thì
nguội lạnh. Ngay từ đầu. Thời gian còn lại, khi không phải xếp hàng, hoặc
người ta tiếp tục hỏi thêm thông tin (“Nhưng mà tàu đi Mâcon dẫu sao vẫn
được ghi rõ đấy chứ!” một người nói. “Ờ thì đúng thế, có ghi rõ, chỉ có điều
không có tàu, mày muốn tao nói gì đây!”)
Hôm qua, cuối cùng tàu đi Paris cũng đã khởi hành, bốn mươi bảy toa,
chở được khoảng một nghìn năm trăm người nhưng người ta đã chất lên
hơn hai nghìn người, phải nói là lèn như cá hộp vậy, nhưng trông ai cũng
vui. Cửa kính bị đập vỡ, các sĩ quan đến và nói về “tình trạng phá phách”,
có những gã đã phải xuống tàu, tàu đã chậm mười tiếng giờ lại chậm thêm
một tiếng nữa, cuối cùng, tàu bắt đầu rung chuyển, tiếng la hét vang lên tứ
phía, người đi, kẻ ở. Và khi chỉ còn những cuộn khói trên miền quê bằng
phẳng, người ta tiếp tục tiến lên theo hàng của mình, cố tìm một ánh mắt
quen thuộc để dò la tin tức, đặt lại cũng những câu hỏi ấy, đơn vị nào được
phục viên, trình tự thủ tục như thế nào, lạy Chúa, ở đây không có ai chỉ huy
hay sao? Có chứ, nhưng chỉ huy cái gì? chẳng ai hiểu gì hết. Người ta chờ.
Phân nửa quân lính ngủ dưới đất trong chiếc áo ca pô của mình, dưới chiến
hào còn nhiều chỗ hơn. Ừ thì không thể so sánh như vậy được, ở đây không
có chuột cống nhưng lại có chấy rận vì ta mang theo những con vật đó trên
người. “Thậm chí bọn tôi không thể viết thư cho gia đình báo là khi nào
bọn tôi sẽ về đến nhà”, một người lính càu nhàu, đó là một ông già, da nhăn
nheo, ánh mắt ủ ê, lão phàn nàn, cảm giác như đó là định mệnh. Cứ nghĩ là
một chuyến tàu bổ sung sẽ đến, và nó đến thật, nhưng thay vì chở đi ba
trăm hai mươi gã đang chờ thì tàu lại mang tới hai trăm người nữa, những
người mới đến, không biết nhét họ vào đâu.
Cha tuyên úy cố lách qua những hàng lính, họ giãn ra, cha bị chen lấn, ly
cà phê của cha bị đổ một nửa, một tay lính nhỏ thó nháy mắt với cha: “Này
