Thông hay mọi nhẽ điều vinh hiển
Học lấy cho tinh giúp thánh vương.
Tương truyền, trong sách có dạy cách đo ruộng, tính diện tích đất đai, sức
bền cho các công trình xây dựng - những điều cơ bản để người ít học cũng
có thể áp dụng được trong thực tế.
Người ta cũng nhắc đến một tác phẩm khác của Lương Thế Vinh là Khải
minh toán học và cho rằng ông chính là người sáng chế ra chiếc bàn tính
gảy, lúc đầu bằng đất, rồi bằng trúc, bằng gỗ, sơn màu đẹp và dễ tính, dễ
nhớ.
Lương Thế Vinh không chỉ giỏi việc soạn thảo giấy tờ bang giao với
Trung Quốc, ông còn nhiều lần được vua giao tiếp sứ Tàu. Tích cũ có
chuyện ông đấu trí với sứ nhà Minh là Chu Hy. Hôm ấy, ông ra tận bến
thuyền đón sứ. Vốn nghe tiếng Trạng nước Nam giỏi toán, Chu Hy thách đố
ông làm sao cân được con voi. Lương Thế Vinh sai người dẫn voi xuống
thuyền, rồi đánh dấu mực nước đằm của thuyền. Sau đó dẫn voi lên bờ, chất
đá xuống thuyền cho đến khi mạn thuyền ngập nước đến chỗ đánh dấu. Cuối
cùng chỉ việc đem từng tảng đá lên cân rồi cộng lại, tổng số chính là trọng
lượng của con voi. Chu Hy lại thách Trạng đo chiều dày của một tờ trong
một cuốn sách. Lương Thế Vinh cũng chẳng hề bối rối, ông sai người lấy
thước đo chiều dày cuốn sách rồi chia cho số tờ, ra ngay chiều dày trung
bình của một tờ. Sứ Tàu ngẩng mặt lên trời than: "Nước Nam có lắm người
tài!". Nhưng Lương Thế Vinh cười bảo, tất cả những mẹo ấy không phải ông
nghĩ ra mà là của Tào Xung, con Tào Tháo. Điều đó càng làm sứ Tàu xấu hổ
vì không thuộc chuyện nước mình.
Với tài tính toán và sự nhanh trí hơn người, Lương Thế Vinh được tôn là
"Trạng Lường" - ông Trạng đo lường. Người ta cũng gọi ông là "Thần cơ
diệu toán".
***
Vua Lê Thánh Tông thành lập Hội Tao đàn, tự xưng là "Tao đàn nguyên
súy" và chọn ra hai mươi tám người giỏi thơ văn gọi là "Nhị thập bát tú" để
vua tôi cùng nhau xướng họa. Lương Thế Vinh được cử làm "sái phu",
