mộng thấy "Kim tiên đồng tử" giáng sinh, tất sinh quý tử. Lo cho địa vị của
con và chính mình, Nguyễn Thị Anh tìm mọi cách hãm hại Ngọc Dao. Để
bảo vệ cho đứa trẻ còn trong bụng mẹ và người đàn bà vô tội, Nguyễn Trãi
và người thiếp là Nguyễn Thị Lộ, khi ấy giữ chức Lễ nghi học sĩ dạy học
các cung phi, xin vua cho bà Ngọc Dao ra ở chùa Huy Văn, sau đó bí mật
đưa về vùng Thái Bình ngày nay, để giữ an toàn cho bà sinh nở mẹ tròn con
vuông.
Thần phi (tức Hoàng hậu) Nguyễn Thị Anh thâm thù vợ chồng Nguyễn
Trãi từ đó và rắp tâm trả oán.
Năm 1442, vua Lê Thái Tông đi duyệt võ tại Chí Linh, xong việc ghé Côn
Sơn vãn cảnh. Trên đường về cung, vua nghỉ ở Vườn Vải (tức Lệ Chi viên)
ở thôn Đại Lai trên bờ sông Thiên Đức (nay thuộc xã Tân Lập, tỉnh Bắc
Ninh). Theo hầu vua có Nguyễn Thị Lộ để quản số cung nữ mà nhà vua trẻ
đi đâu cũng mang theo. Nửa đêm, vua lên cơn sốt rét nặng rồi mất vì không
chữa chạy kịp (Đại Việt sử ký toàn thư). Tùy tùng bí mật đưa thi hài vua về
cung rồi hai ngày sau mới phát tang.
Dịp trả thù Nguyễn Trãi đã tới. Hoàng hậu Nguyễn Thị Anh gấp rút tổ
chức lễ đăng quang cho Bang Cơ mới 2 tuổi lên ngôi (tức Lê Nhân Tông) và
buông rèm chấp chính. Tên hoạn quan thân cận của bà là Tạ Thanh đứng ra
vu cáo, buộc tội Nguyễn Trãi đầu mưu cho Nguyễn Thị Lộ giết vua. Bà
hoàng hậu nhân danh nhà vua chấp nhận lời cáo buộc và tuyên xử mức tội
lớn nhất đối với Nguyễn Trãi là "tru di tam tộc".
Ngày 16 tháng 8 năm Nhâm Tuất (19-9-1442), Nguyễn Trãi và ba họ đã
bị chết thảm dưới lưỡi dao oan nghiệt của cái triều đình do chính ông đã
chiến đấu gian khổ hơn 10 năm để góp phần xây dựng nên.
Nói về cái chết của Nguyễn Trãi, cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng nhận
định: "Đối với triều đình nhà Lê lúc bấy giờ, sau khi "bốn biển đã yên lặng",
Nguyễn Trãi nhân nghĩa quá, trung thực quá, thanh liêm quá. Nguồn gốc sâu
xa thảm án vô cùng đau thương của Nguyễn Trãi bị tru di ba họ là ở đó".
Song lịch sử bao giờ cũng công bằng. Mười tám năm sau cái thảm án bi
thương ấy, người con của bà Ngô Thị Ngọc Dao được Nguyễn Trãi cùng
