phủ Cộng hoà sang chính phủ quân chủ, cải cách tôn giáo bằng việc chuyển
đạo Cơ đốc sang đạo Tin lành. Nếu cho tôi sống lâu bằng Cromwell, năm
mươi chín tuổi, cũng không nhiều lắm đúng không, tôi vẫn còn ba mươi
năm nữa, gấp ba lần số năm nắm quyền của Cromwell và hãy nhớ cho, tôi
không thay đổi gì cả, chỉ có đi tiếp không bị lật nhào, tôi tiến lên.
- Hay lắm - Cadoudal cười - Thế còn chế độ Đốc chính?
- Chế độ Đốc chính không phải là một chính phủ - Bonaparte nói - Liệu có
hay không một quyền lực dựa trên cơ sở mục ruỗng như cơ sở của chế độ
Đốc chính? Nếu tôi không từ Ai Cập về thì bản thân nó cũng tự sụp đổ. Tôi
chỉ là lực thúc đẩy thôi. Nước Pháp đã không ưa nói nữa rồi. Bằng chứng
ư? Đó là cách nước Pháp đón tôi trở về. Họ đã làm gì với nước Pháp rực rỡ
do tôi để lại Một đất nước nghèo nàn, tứ bề bị đe doạ xâm chiếm bởi những
quân thù đã đặt chân lên ba phần biên giới. Ra đi tôi để lại một nước Pháp
hoà bình, khi trở về, tôi thấy chiến tranh. Tôi để lại chiến thắng, khi trở về
lại thấy nó thất bại. Tôi đã để hàng triệu tiền từ cuộc chiến Italia để rồi thấy
khắp nơi những đạo luật cưỡng đoạt và khốn khó. Hàng triệu lính của tôi,
những người bạn trong vinh quang tôi gọi được tên tất thảy đều trở thành
như thế nào? Họ đã chết trong khi tôi chiếm được Malte, Alexandrie, Caire,
dùng lưỡi lê, khắc tên nước Pháp trên những cột tháp thành Thebes, trên
Camac. Trong khi tôi sắp trả thù sự thất bại của vua cuối cùng ở Jerusalem
dưới chân núi Thabor thì họ làm gì với những tướng tài giỏi nhất của tôi?
Họ đẩy Humbert đi Ai Len, họ bắt giữ và cố nhục mạ Championnet ở
Naples. Scherer đã xoá những đường cày vinh quàng mà tôi in dấu trên đất
Italia. Họ cho phép người Anh tràn vào từ phía Hà Lan. Họ khiến
Raimbault phải thiệt mạng ở Trần, David ở Alkmaar, Joubert ở Novi. Và
khi tôi đòi họ tăng chi viện để có thể giữ được Ai Cập, súng đạn để bảo vệ
nó, lúa mì để có thể giúp nó sinh sôi thì họ lại gửi những lá thư khen ngợi
và tuyên bố rằng quân đội phương Đông rất xứng đáng với Tổ quốc.
