trăm năm trước Guillaume Penn đã mua đất của vài người Anh điêng lang
thang đây đó thật là một điều kỳ thú. Một cảnh tượng tuyệt vời mở ra khi
thấy một đất nước sinh ra trên bãi chiến trường giống như vài chàng
Cadmus gieo trồng con người trên những luống cây đạn pháo.
Chateaubriand dừng lại ở Philadelphie không phải để thăm thú thành phố
mà để thăm Washington. Washington đã chìa cho ông xem một chiếc chìa
khoá của nhà ngục Bastille mà một vài người Paris thắng trận gởi cho ông.
Lúc ấy, Chateaubriand chưa có gì để cho ông ta xem, nếu trở lại, ông đã có
thể khoe tập "Thần đồng cơ đốc giáo" rồi.
Nhà thơ đã giữ lại kỷ niệm chuyến viếng thăm ấy suốt cả cuộc đời trong
khi ngay tối hôm đón ông xong, Washington có lẽ quên ông luôn.
Washington đang trong hào quang của mình, lãnh đạo một dân tộc do chính
ông vừa là tướng quân vừa là người sáng lập. Còn Chateaubriand vẫn còn
chìm trong bóng đêm thời trai trẻ, tiếng tăm trong tương lai của ông chưa
hề ghé thăm quá khứ mà toả cho quá khứ vài tia lấp lánh. Washington đã
chết mà không hề ngờ rằng con người này về sau đã nói về ông và về
Napoléon như sau:
"Những ai như tôi đã từng được thấy người chinh phục châu Âu và người
lập ra Hiến pháp nước Mỹ, bây giờ quay lại nhìn toàn cảnh thế giới chỉ
thấy vài tên hề cười cười khóc khóc chẳng đáng nhìn chút nào?"
Washington là tất cả những gì Chateaubriand thấy tò mò khi qua khắp các
thành phố trên đất Mỹ. Ông không muốn gặp con người bởi lẽ đâu đâu họ
cũng na ná như nhau, đều là các du khách vượt Đại Tây Dương tìm đến tận
thế giới. Chủ yếu ông đi tìm những cánh rừng nguyên sinh, đến bên bờ hồ
lớn như những đại dương, xông vào giữa thảo nguyên bao la vô tận, nhtlng
sa mạc, tìm một giọng nói vọng lên từ cõi lòng đơn độc.
