10 CHÍNH SÁCH, CHÍNH TRỊ
N
gay cả những chính sách có mục đích tốt và được suy xét thận trọng nhất
vẫn không tạo ra tác động mong muốn nếu không được thực thi một cách
phù hợp. Rất tiếc là khoảng cách giữa ý tưởng và thực tế thường khá rộng.
Thiếu sót của chính phủ thường bắt nguồn từ việc không thể hiện thực hóa
những ý tưởng chính sách hay. Năng lực yếu kém của chính quyền là một
trong những điều mà những người hoài nghi việc cấp viện trợ cho người
nghèo hay viện đến nhằm lý giải tại sao viện trợ nước ngoài và những nỗ lực
từ bên ngoài nhằm tác động đến chính sách xã hội thường khiến tình hình
các nước nghèo tồi tệ thêm.
Chính phủ Uganda trợ cấp cho các trường
học căn cứ theo số lượng học sinh để xây dựng cơ sở hạ tầng trường lớp,
mua sách giáo khoa và hỗ trợ cho các chương trình nào cần thiết cho học
sinh (lương giáo viên được trích trực tiếp từ nguồn ngân sách này). Vào năm
1996, Ritva Reinikka và Jakob Svensson quyết định đi tìm câu trả lời cho
câu hỏi đơn giản: Bao nhiêu phần trăm quỹ do trung ương phân phối thực sự
đến tay các trường học?
Họ cử thẳng các đội khảo sát đến từng trường
học và hỏi xem những trường này nhận được bao nhiêu trợ cấp. Sau đó so
sánh con số này với dữ liệu tiền quỹ được phân phát đến các trường được
lưu trên máy tính. Kết quả khiến người ta không khỏi giật mình: Chỉ 13%
nguồn quỹ đến tay trường học. Hơn một nửa số trường học được khảo sát
không nhận được bất cứ khoản trợ cấp nào. Câu hỏi đặt ra là phải chăng rất
nhiều tiền đã rơi vào túi riêng của các viên chức địa phương.
Rất dễ nản lòng khi phát hiện những kết quả như vậy (nghiên cứu tương tự ở
nhiều quốc gia khác càng khẳng định xu hướng này). Người ta thường hỏi vì
sao chúng tôi cứ làm những việc đang làm: “Quan tâm làm gì chứ?” Đó là
những vấn đề “nhỏ”. William Easterly từng phê bình phương pháp thử
nghiệm đối chứng ngẫu nhiên (RCT) trên blog riêng như sau: “RCT không
