giúp trả lời đầy đủ những vấn đề lớn thuộc lĩnh vực phát triển, chẳng hạn
như tác động của một thể chế hay chính sách vĩ mô tốt lên khắp nền kinh tế
như thế nào”. Sau đó, ông đi đến kết luận rằng “áp dụng RCT khiến các nhà
nghiên cứu phát triển hạ thấp kỳ vọng.”
Tuyên bố này phản ánh quan điểm của thể chế có đồng tiền mạnh trong số
các nền kinh tế phát triển ngày nay. Theo quan điểm này, vấn đề thực sự của
phát triển không phải là tìm ra chính sách phù hợp mà là sắp xếp hợp lý quy
trình chính trị. Nếu chính trị đúng đắn thì sẽ xuất hiện những chính sách tốt.
Và ngược lại, chính trị không đúng đắn thì không thể thiết kế hay thực thi
chính sách phù hợp trên mọi quy mô. Không cần phải tìm cách tốt nhất để
chi tiêu một đồng đô la cho trường học nếu 87 xu trong số đó vốn chẳng bao
giờ tới được tay nhà trường. Theo đó (hay người ta giả định rằng) “vấn đề
lớn” cần phải có “đáp án lớn” - là cách mạng xã hội, chẳng hạn như chuyển
qua mô hình dân chủ hiệu quả.
Trái ngược hẳn với quan điểm trên, chẳng có gì ngạc nhiên khi Jeffrey Sachs
nhìn nhận tham nhũng là một kiểu bẫy nghèo: Nghèo đói sinh tham nhũng
và tham nhũng lại gây ra đói nghèo. Ông đề xuất hãy phá vỡ bẫy nghèo này
bằng cách tập trung vào cải thiện hoàn cảnh sống của những người nghèo ở
các nước đang phát triển: Viện trợ cho những mục tiêu cụ thể (chẳng hạn
kiểm soát dịch sốt xuất huyết, sản xuất lương thực, nước sạch và đảm bảo
điều kiện vệ sinh sinh hoạt) mà bên viện trợ có thể dễ dàng theo dõi, đôn
đốc. Sachs khẳng định nâng cao chất lượng sống sẽ tạo điều kiện để xã hội
và chính phủ duy trì pháp luật.
Nếu căn cứ theo quan điểm trên, thì vẫn có thể thực hiện thành công các
chương trình viện trợ cụ thể trên quy mô lớn ở các nước nghèo và trì trệ bởi
nạn tham nhũng. Theo Hội nghị Minh Bạch Quốc tế năm 2010, Uganda
đứng thứ 127 trong tổng số 178 quốc gia về mức độ tham nhũng (đỡ hơn
Nigeria, cùng mức độ trầm trọng với Nicaragua và Syria và tệ hơn nhiều so
với Eritrea). Liệu giáo dục có đạt được tiến bộ gì không trước khi Uganda
giải quyết được vấn đề vốn nghiêm trọng hơn là tham nhũng?
