Đường cong chữ S tưởng tượng
Cách đây vài năm chúng tôi tổ chức một buổi cắt dán hình cho phụ huynh -
học sinh tại một trường học không chính quy thuộc tổ chức Seva Mandir ở
khu vực nông thôn Udaipur. Chúng tôi mang tới một chồng tạp chí màu sắc
và yêu cầu cha mẹ cắt một vài hình ảnh mà họ nghĩ là tượng trưng cho
những gì giáo dục có thể mang lại. Ý tưởng của thử nghiệm này là cha mẹ sẽ
cắt dán ảnh với sự giúp đỡ của con cái.
Tất cả những bức tranh cắt dán rốt cuộc đều khá giống nhau. Bức tranh nào
cũng đầy hình trang sức vàng bạc kim cương và nhiều mẫu xe hơi đời mới.
Còn nhiều hình khác trong tạp chí chẳng hạn như cảnh nông thôn yên bình,
thuyền đánh cá, cây dừa, không được coi là mục tiêu giáo dục, theo như
những tranh cắt dán này. Các bậc cha mẹ dường như nhìn nhận giáo dục như
một cách để con em mình trở nên giàu có (một cách đáng kể). Con đường
làm giàu mà hầu hết cha mẹ mong đợi cho con mình là có một công việc nhà
nước (chẳng hạn như giáo viên), hoặc nếu không thì là một công việc văn
phòng nào đó. Ở Madagascar, người ta hỏi phụ huynh của học sinh từ 640
ngôi trường rằng họ nghĩ con mình sẽ làm gì kiếm sống nếu hoàn tất chương
trình tiểu học, chương trình trung học cơ sở. 70% phụ huynh nghĩ nghĩ tốt
nghiệp cấp hai thì sẽ dễ tìm được một công việc nhà nước, trong khi thực tế
là chỉ có 33% người tốt nghiệp cấp hai thực sự có được việc làm này.
Vậy mà rất ít trong số những học sinh này học đến lớp 6, chứ chưa nói tới
việc tốt nghiệp kỳ thi để có bằng cấp tối thiểu phải có để đi xin việc trong
thời buổi hiện nay. Và không phải các bậc cha mẹ hoàn toàn không ý thức
được vấn đề này. Ở Madagascar, người ta hỏi quan điểm của cha mẹ đối với
suất sinh lời của giáo dục, nhìn chung họ đều trả lời đúng. Nhưng họ lại thổi
phồng mặt lợi và mặt hại của giáo dục lên quá mức. Đối với họ, học vấn là
tấm vé số may rủi, chứ không phải là một khoản đầu tư an toàn.
Pak Sudarno làm nghề thu nhặt rác tại khu ổ chuột Cica Das ở Bandung,
Indonesia đã vô tư kể với chúng tôi rằng ông được xem là “người nghèo
nhất trong xóm” và giải thích ngắn gọn về điều đó. Khi chúng tôi gặp ông
