Naganadgi, chỉ cách nhà bà Shantaram (người góa phụ có hai đứa con không
đi học) vài căn, chúng tôi gặp một hộ gia đình có bảy người con. Không ai
học quá lớp 2, ngoại trừ đứa con trai út 12 tuổi. Không hài lòng với chất
lượng giáo dục của trường phổ thông công lập nơi đứa con học tập suốt cả
năm trời, gia đình đã quyết định cho con trai theo học tại một trường tư thục
nội trú trong làng từ năm lớp 7. Chi phí mỗi năm học tiêu tốn hơn 10% tổng
thu nhập từ công việc đồng áng, một khoản đầu tư không hề nhỏ cho một
đứa con và rõ ràng gia đình không thể bỏ ra nhiều tiền như vậy cho cả 7 đứa
trẻ. Người mẹ giải thích với chúng tôi rằng duy chỉ có đứa trẻ may mắn đó là
thông minh sáng dạ. Họ không ngại dùng những từ như “ngu dốt” và “thông
minh” để nói về con mình ngay cả khi có mặt con, hoàn toàn phù hợp với tư
tưởng tung hô người chiến thắng (và buộc những thành viên còn lại trong
gia đình phải đứng sau lưng ủng hộ người chiến thắng). Tư tưởng này hình
thành một dạng cạnh tranh kỳ lạ giữa anh chị em với nhau. Ở Burkina Faso,
theo kết quả của một cuộc nghiên cứu, những thiếu niên có nhiều khả năng
được đăng ký đi học hơn nếu đạt điểm cao trong kỳ kiểm tra trí thông minh,
và sẽ ít có khả năng được cho đi học nếu có anh chị em đạt điểm số cao.
Trong một nghiên cứu về chương trình chuyển tiền có điều kiện tại thành
phố Bogotas, Columbia, người ta đã tìm thấy bằng chứng thuyết phục cho
khuynh hướng gia đình thường tập trung nguồn lực để chăm lo cho một đứa
con. Quỹ chương trình có giới hạn, và cha mẹ được phép đăng ký bất kỳ đứa
con nào đủ tuổi để tham gia rút thăm trúng thưởng. Cha mẹ của những trẻ
trúng thăm sẽ nhận được trợ cấp tiền mặt hàng tháng với điều kiện con em
mình phải thường xuyên đến trường. Những trẻ trúng thăm có tỉ lệ đi học
chuyên cần hơn, đăng ký nhập học đều đặn hơn, và nhiều khả năng học lên
đại học hơn nếu chương trình đòi hỏi điều kiện nhập học đại học. Có một
thực tế đáng buồn là ở những gia đình đăng ký rút thăm cho hai đứa con trở
lên, nếu một đứa giành được suất trợ cấp thì đứa trẻ còn lại ít có khả năng
được cho đi học hơn so với những đứa trẻ trong những gia đình không có
đứa nào được trợ cấp. Đáng ra khi thu nhập của gia đình tăng lên thì đứa trẻ
