lại hình lên tấm bảng con của mình, nhưng chất lượng phấn quá tệ nên
chẳng nhìn ra hình thù gì rõ ràng. Chắc chắn các em không hiểu gì cả.
Thầy giáo nói trên không phải là trường hợp ngoại lệ. Chúng tôi từng thấy
vô số giáo viên mắc bệnh thành kiến tri thức như thế ở các nước đang phát
triển. Esther từng cộng tác với Pascaline Dupas và Michael Kremer để thiết
kế lại cách tổ chức lớp học ở Kenya: chia đôi lớp học nhờ có giáo viên phụ.
Mỗi lớp học được phân chia dựa vào thành tích học tập trước đó nhằm giúp
trẻ có thể học những điều chưa biết. Người ta tiến hành rút thăm công khai
để ngẫu nhiên lựa chọn giáo viên cho nửa “đầu” hay nửa “cuối” lớp. Giáo
viên nào “thua” và bị phân công phần “cuối” lớp thường không hài lòng.
Theo họ, chẳng những không ích gì khi giảng dạy cho học sinh yếu hơn, mà
còn có nguy cơ bị đổ lỗi khi học sinh có thành tích học tập kém. Và cách
điều chỉnh cho phù hợp là mỗi khi có tiết dự giờ, giáo viên chịu trách nhiệm
nửa cuối ít khi được đứng lớp mà thay vào đó người nhâm nhi trà trong
phòng giáo viên. Người giảng dạy trong tiết dự giờ sẽ là giáo viên của “nửa
đầu” lớp.
Về lý thuyết, có nhiều tham vọng không phải là vấn đề; nó chỉ trở nên đáng
ngại khi người ta chẳng mấy kỳ vọng về thành tích học tập của học sinh mà
vẫn nuôi tham vọng lớn. Một lần nọ chúng tôi tiến hành kiểm tra học sinh tại
khu vực Uttarakand dưới chân núi Himalayas Ấn Độ. Đó là một ngày thu
đẹp tuyệt vời, và phải làm kiểm tra khi thời tiết đẹp như vậy chẳng phải là
điều gì vui vẻ. Đứa trẻ mà chúng tôi thử trình độ hẳn cũng nghĩ thế. Em gật
đầu lia lịa khi được hỏi có đến trường không và có vẻ đồng ý khi chúng tôi
thông báo sẽ hỏi một vài câu. Tuy nhiên khi người phỏng vấn đưa một bài
đọc thì đứa trẻ bảy tuổi chỉ ngó lơ. Người phỏng vấn cố tìm cách dỗ dành
em nhìn lướt qua bài đọc, hứa hẹn có nhiều tranh ảnh đẹp và chuyện hay,
nhưng cậu bé vẫn thờ ơ với tờ giấy trên tay. Người mẹ luôn miệng lẩm bẩm
động viên, nhưng có vẻ gì đó miễn cưỡng khiến chúng tôi cảm thấy bà
chẳng hy vọng con mình sẽ đổi ý thử nhìn bài đọc. Khi chúng tôi trở ra xe
sau “buổi phỏng vấn”, một người đàn ông lớn tuổi trong chiếc dhoti ngắn
bụi bặm (loại khố mà nông dân khu vực này thường mặc) và áo thun vàng
