người dân cần đến dịch vụ y tế hoặc kỳ vọng quá cao đến phi thực tế về khả
năng của y tá. Người nghèo không có nơi nào an toàn để gửi tiền tiết kiệm vì
những tiêu chuẩn cao một cách phi lý mà Chính phủ đặt ra cho các tổ chức
được phép nhận tiền gửi hợp pháp.
Một phần vấn đề nằm ở chỗ ngay cả khi chính phủ các nước giàu thiện chí,
bản chất vấn đề cần giải quyết quá khó khăn. Chính phủ tồn tại chủ yếu để
giải quyết những vấn để mà thị trường không thể giải quyết - chúng ta đã
từng thấy nhiều trường hợp chính phủ cần phải can thiệp khi thị trường
không làm tốt vai trò, chức năng của nó. Chẳng hạn nhiều bậc cha mẹ không
tiêm phòng hay cho con uống thuốc xổ giun bởi vì họ không nghĩ đến lợi ích
của y tế phòng ngừa ở những mặt khác, và cũng vì vấn đề thời gian không
tiện như đã đề cập trong Chương 3. Họ không cho con cái học hành tử tế
một phần vì không chắc con cái sẽ đền đáp khi trưởng thành. Các hãng sản
xuất không vận hành nhà máy xử lý rác thải một phần vì tốn kém, một phần
vì họ không quan tâm liệu nguồn nước có bị ô nhiễm hay không. Người ta
dễ vượt đèn đỏ thay vì dừng lại ở ngã tư khi đèn tín hiệu báo dừng. Còn vô
vàn ví dụ tương tự. Kết quả là các quan chức chính phủ (viên chức hành
chính, nhân viên kiểm tra mức độ ô nhiễm, cảnh sát, bác sĩ) không được trả
lương theo đúng giá trị dịch vụ mà họ đem đến cho chúng ta. Khi cảnh sát
viết phiếu phạt, chúng ta phàn nàn, chứ không hề khen ngợi vì anh ta đã làm
tốt nhiệm vụ của mình và gìn giữ trật tự an toàn chung. Không như chủ cửa
hàng thực phẩm, người này cung cấp giá trị bằng cách bán trứng cho chúng
ta, và khi ta thanh toán tiền trứng, chúng ta biết mình đang trả cho giá trị xã
hội mà người bán hàng cung ứng.
Có thể suy ra hai điều rất quan trọng từ quan sát đơn giản này: Thứ nhất,
chẳng có cách nào dễ dàng đánh giá hiệu quả làm việc của công chức nhà
nước. Đây là lý do tại sao có quá nhiều quy định nên làm hay không nên làm
cho nhân viên hành chính (hay cảnh sát, thẩm phán). Thứ hai, cám dỗ phá
vỡ luật lệ khi nào cũng tồn tại, đối với công chức nhà nước cũng như đối với
chúng ta. Chính điều này sẽ dẫn đến tham nhũng và xao nhãng trách nhiệm.
