Vì thế nên nguy cơ xảy ra nạn tham ô và tắc trách đầy rẫy ở bất kỳ chính
phủ nào, nhưng những nguy cơ đó sẽ trầm trọng hơn trong ba trường hợp
sau: Thứ nhất, khi chính phủ cố áp đặt người dân làm những việc mà người
ta không thực sự coi trọng, chẳng hạn như tiêm phòng cho con. Thứ hai, khi
người ta nhận được nhiều hơn những gì họ phải trả; ví dụ, cung cấp giường
bệnh miễn phí cho người bệnh bất kể thu nhập dễ khiến người giàu đút lót
để chen ngang hàng. Thứ ba, khi công chức nhà nước không được trả lương
đúng với công sức bỏ ra, không được quản lý chặt chẽ cũng như không có gì
nhiều để mất nếu chẳng may bị sa thải.
Bằng chứng từ nhiều chương trước đã cho thấy những vấn đề này trầm kha
hơn ở những nước nghèo. Tình trạng thiếu thông tin cần thiết và việc chính
phủ thất bại hết lần này đến lần khác đã khiến người dân không còn mấy tin
tưởng vào mệnh lệnh tuyệt đối của chính phủ. Cần phải cung ứng dịch vụ
công với mức giá thấp hơn giá thị trường rất nhiều để giải quyết tình trạng
nghèo đói cùng cực. Và vì người dân không biết chính xác quyền của mình
là gì nên không thể đòi hỏi hay giám sát hoạt động cung ứng những dịch vụ
công ấy một cách hiệu quả; rồi nguồn ngân sách chính phủ để chi trả cho
viên chức nhà nước cũng hạn chế, v.v...
Đây là lý do chủ yếu tại sao các chương trình của chính phủ (và các chương
trình tương tự do các tổ chức phi chính phủ và các tổ chức quốc tế thực
hiện) thường không có tác dụng. Thất bại thường không phải do một nhóm
cụ thể nào gây ra như nhiều nhà kinh tế chính trị đã chỉ ra. Thất bại là vì
người dân không hiểu về hệ thống và chẳng ai bận tâm đến việc thay đổi
nhận thức chưa đúng này. Trong những trường hợp như thế, phải xác định
được cách làm hiệu quả và đi đầu thực hiện thì mới mong thay đổi được.
Tình trạng nhân viên y tế không tới chỗ làm là một minh họa đáng buồn
nhưng rất sát cho luận điểm thứ hai. Hẳn bạn vẫn còn nhớ trong Chương 3
về y tế, các y tá tại quận Udaipur đã rất bực bội vì chúng tôi tham gia vào dự
án nhằm khiến họ đến chỗ làm thường xuyên hơn. Rốt cục những y tá đó
đắc thắng: Chương trình mà chúng tôi phối hợp thực hiện với chính quyền
