Virchow đóng góp, từ tiếng Hy Lạp embolos, có nghĩa là cái nêm hoặc cái
nút, có nguồn gốc từ hai từ mang nghĩa là “quăng hoặc ném vào”. Theo
nghĩa đen, một cái nút đã bị quăng vào động mạch và bị dòng máu đưa đi
trong cơ thể cho tới khi nêm vào phần co hẹp của mạch máu thì nó sẽ bít lại
hoàn toàn. Ở những trường hợp phổ biến hơn, khi hiện tượng bít lại không
phải là do một cục nghẽn, thì nó là kết quả của sự hoàn thiện cuối cùng của
quá trình tích tụ xơ vữa động mạch. Ở cả hai trường hợp, mô được mạch
máu này nuôi dưỡng ngay lập tức bị mất nguồn oxy và glucozơ, và trong
vòng vài phút sẽ bị tổn thương đủ để gây ra các triệu chứng. Nếu tình trạng
tắc nghẽn không được giải phóng nhanh chóng, vùng não đó sẽ chết do
chứng nhồi máu.
Nếu ai đó định gọi tên nhân tố có mặt trong mọi cái chết, dù ở cấp độ tế
bào hay cả hành tinh, thì chắc chắn nó sẽ là thiếu oxy. Bác sĩ Milton
Helpern, người giữ chức Bác sĩ Pháp y trưởng của thành phố New York
trong hai mươi năm, được cho là đã khẳng định điều đó khá rõ ràng trong
một câu duy nhất: “Cái chết có thể do vô số bệnh tật và rối loạn khác nhau,
nhưng trong mọi trường hợp, nguyên nhân sinh lý học cơ bản là sự đổ vỡ
trong chu trình cung cấp oxy của cơ thể.” Nghe thì có thể rất đơn giản đối
với một nhà hóa sinh lão luyện, nhưng tuyên bố này đã bao hàm tất cả.
Nhiều cơn đột quỵ quá nhỏ đến mức chỉ có một ít hoặc không có triệu
chứng đáng kể tức thời nào để xác định điều gì đã xảy ra. Nhưng với thời
gian, những cơn đột quỵ nhỏ này tích lũy lại, và bằng chứng của sự hủy hoại
dần dần trở nên rõ ràng ngay cả với người quan sát hời hợt nhất. Walter
Alvarez, bác sĩ lâm sàng vĩ đại của thế hệ trước ở Chicago, đã dẫn lời “một
quý bà thông thái” từng nói với ông: “Thần chết cứ lấy đi của tôi từng chút
một.” Mô tả lâm sàng của ông chỉ ra rất rõ ràng:
Bà thấy rằng, với mỗi cơn choáng váng hay chóng mặt hoặc rối loạn thì bà lại già thêm một
chút, yếu thêm một chút, và mệt mỏi thêm một chút; bước đi của bà ngập ngừng hơn, trí nhớ
của bà ít đáng tin hơn, chữ viết khó đọc hơn, và hứng thú với cuộc sống bớt tha thiết. Bà biết
rằng trong mười năm hoặc hơn, bà đang bước từng bước xuống mồ.
