12
Cho đến lúc ngồi trong toa xe tôi mới ý thức được thực tại. Mỗi toa năm
mươi người và tôi là người Pháp độc nhứt giữa số tù nhân Ba-Lan và
Ukraine. Nghĩ ngợi mà làm gì nữa! Tư tưởng của tôi đầy mùi cay đắng. Tất
cả mọi sự xây dựng được với bạn bè nay đã sụp đổ, bị bứng đi như người ta
xé một trang giấy cũ trong một cuốn sách bỏ xó. Mới hồi đêm qua đây, giờ
thì lại xa cách quá rồi. Có thật cần phải lo âu quá đáng trong một vài cảnh
ngộ nào đó của cuộc đời? Những ngày dài bất tận ở nhà lao Montluc vẫn
còn đó, cuộc đi đầy đến Buchenwald, cuộc tiếp xúc đầu tiên, những sự ngạc
nhiên, những âm mưu, bẩy tháng đấu tranh không ngừng và bây giờ đơn
độc lên đường bước vào một giai đoạn mới. Nếu biết được sẽ bị đưa vào tổ
ong vò vẽ nào, tôi đã có thể đem theo một ít đồ tư hữu: một mẩu bánh, vài
điếu thuốc, vài miếng giẻ (xin lỗi vài khăn tay); tuy nhiên tôi giống như
Robinson Crusoe, chỉ có thiếu tự do của nhân vật nầy. Bên cạnh tôi mọi
người có vẻ thích ứng với hoàn cảnh hơn, sự quen mặt đã làm họ dễ chấp
nhận cảnh ngộ mới và một nửa trong bọn họ đã bắt đầu ngủ ngon. Chắc họ
nghĩ rằng mọi chuyện rồi phải đến thế cả. Cũng giống như đêm đầu tiên
trong xà lim, tôi không thể nào chợp mắt được. Vả chăng, cửa sổ hai bên
toa xe mở rộng cho thấy cảnh vật bên ngoài đã gợi ý nghĩ trốn thoát, con tàu
dừng lại nhiều lần tại các ga đổi hướng hoặc ngay tại chính giữa cánh đồng
quê. Vào mùa ấy, vùng đồng quê thật đẹp.
Trong mỗi toa đã có chuẩn bị trước cho mỗi người một phần bánh mì và
phó mát làm bằng bột cá dư thừa trong trại tập trung. Đó là bữa ăn dành cho
cuộc hành hình. Chỉ có hai lính canh mỗi toa, họ là lính không quân. Tôi có
thể nói chuyện với họ và điều nầy làm tôi nhớ lại lúc trước, thuở còn bị
giam trong trại tù binh chiến tranh.
Họ rất ngạc nhiên khi biết tôi chẳng hề ăn cắp hoặc giết người gì cả mà
lại bị bắt làm tù nhân. Kháng chiến ư? Họ hoàn toàn không biết gì cả. Khi
mà họ đã đánh bại được nước Pháp rồi, mọi người đều phải khuất phục.
