vì bị đánh đập, môi sưng và đầy máu, áo quần rách tả tơi, và đi đứng khó
khăn, bắt đầu một ngày làm việc thuộc loại cực khổ nhất tại đường rầy xe
lửa. Đó là một công việc vừa nặng nhọc vừa nguy hiểm vì thường có những
vụ dập chân do việc đặt đường rầy sai chỗ.
Câu chuyện tầm thường nầy (khắp công trường đâu cũng có hình phạt đó
vì vô số lý do khác nhau) đã có tác dụng mạnh đối với chúng tôi vì tấm bản
đồ tìm được trong người Barberon đã làm Gestapo chú ý đến biệt đội của
chúng tôi. Cho đến lúc đó chúng tôi vẫn được xem như là đáng nể vì có
nghề chuyên môn, nhưng nếu có cuộc kiểm soát tổng quát đo một tù nhân
Đức làm tay sai cho Gestapo thì ảo tưởng về chúng tôi sẽ bị sụp đổ. Chắc
chắn đã có sự tiết lộ nào đó. Chắc chắn là giữa tù nhân với nhau, ai cũng
biết chúng tôi đọc báo, nhưng một vài người làm ra điều ta đây biết nhiều
tin tức đã quả quyết mỗi khi có tin mới: “tin nầy do bọn thợ điện cung cấp
mà”. Mặc dù đã thận trọng, chúng tôi cần phải siết chặt hàng ngũ thêm.
Chúng tôi quyết định không nói chuyện về các biến cố lúc đứng chờ tàu
trên sân ga nữa, vì ở đó nhiều lỗ tai không kín đáo có thể nghe lỏm, mà chỉ
bàn với nhau trong khi làm việc và buổi tối trong khối.
Một việc không hay khác lại xảy ra. Một buổi chiều, khi chúng tôi đi làm
về, thay vì cho giải tán sau khi vào cổng trại, chúng tôi lại phải diễn ngang
qua một cái gì trông từ đằng xa giống một đống thịt và áo quần lẫn lộn.
Nhiều lính canh đứng cạnh, và khi đi ngang qua, chúng tôi nghe một trong
bọn chúng lặp đi lặp lại “chiến tranh chưa chấm dứt, chiến tranh chưa chấm
dứt” hắn có nhiệm vụ hét lớn câu đó trong khi ngón tay duỗi thẳng chỉ vào
đống thịt bất động kia. Một lát sau tôi được giải thích về màn trình diễn ấy.
Một tù Pháp và một tù Nga trong cùng một biệt đội đã tìm cách vượt ngục
vào buổi chiều. Lập tức bọn SS cùng với chó săn có mặt tại công trường lên
đường đuối bắt. Nếu thoát khỏi địa điểm làm việc là một chuyện dễ thì sự
vắng mặt của một hoặc hai tù nhân sẽ được nhận biết một cách mau chóng.
Thật vậy, trong ngày bọn Kapo và bọn cai kiểm điểm số lượng tù dưới
quyền kiểm soát của chúng nhiều lần và kẻ nào muốn trốn thoát phải đối
phó với yếu tố thời gian, với bộ quần áo có sọc, với một tập thể dân chúng
có ác cảm và với tình trạng không một xu dính túi. Khi họ đã vượt qua được
