người nào trong bọn chúng tôi có vẻ yếu đuối nhất một cái gì đó. Ít khi thấy
anh ta quên mời tôi một điếu thuốc khi tôi nói chuyện với anh. Vậy thì tôi
để mặc anh với các ảo tưởng riêng tư và tôi nghĩ “Người bạn Đức thân mến,
từ nay đến lễ Phục sinh, tôi rất hy vọng là sẽ có chuyện mới lạ nhưng theo
một chiều hướng khác...”
Mùa đông đến, mang theo tuyết và giá lạnh. Trong mùa thu, một vài hôm
mặt trời chiếu trên các vòm lá cây màu đỏ, chúng tôi có được đôi lúc mơ
màng. Bây giờ chỉ còn là màu tang tóc, màu trắng tuyết, màu đen của rừng
thông, và bùn lầy bất tuyệt, và bầu trời xám ngắt không cùng. Một áo
choàng ngoài cũng có sọc rằn rện, nặng vừa bằng một cân Anh là y phục
phát thêm cho chúng tôi, và chỉ có người chết đi mới giúp được cho người
sống khỏi phải đi chân không. Trong khối, bây giờ có chỗ rộng, tuy nhiên
mọi người tự nguyện dồn vào nhau để bớt lạnh. Những người “không áo
quần” đã được mặc, dù ít dù nhiều, nhưng những người còn sống. sau ba
tháng thiếu ăn, không thể nào còn sức để đi được trăm bước. Toàn là các bộ
xương được khoát ngoài một lớp da: đó là những gì mà họ có thể tượng
trưng. Nhưng họ không muốn buông trôi xuống dốc. Họ chịu đựng sự tra
tấn thường trực. Họ không còn bị gọi đi điểm danh nữa, nhưng hai lần mỗi
ngày, để tôn trọng bằng mọi giá qui ước đặt ra, một nhân viên đi qua các
giường ngủ tay cầm danh sách và kiểm điểm các thân xác nằm bẹp suốt
ngày. Người ta có thể cho họ là những kẻ cuồng tín nhất thuộc Gandhi. Tên
SS phụ trách khối chúng tôi đã có ý nghĩ như sau khi ngắm họ:
- Tôi nghĩ rằng nếu người ta không kết liễu họ, họ sẽ không bao giờ chết.
Và một người trong số nầy đã nói với tôi:
- Khi nghĩ rằng trong nhà tù tại Pháp, người tự hào: bị kết án thế nào
cũng được, nhưng miễn là đừng chết. Tuy nhiên, thà rằng nhận mấy viên
đạn hay qua ba phút trong phòng hơi ngạt còn hơn là như chúng tôi bây giờ,
cứ trông thấy cái chết đến chầm chậm hàng tuần có khi là hàng tháng. Thà
rằng họ mất hết tất cả thức ăn còn hơn là chế độ nửa khẩu phần, tôi tự hỏi
không biết có phải họ cố ý cho chúng tôi ăn như thế để kéo dài cơn hấp hối
của chúng tôi không. Chúng tôi cũng không thể tự tin được, có người nói tử
tù là hèn nhát, chúng tôi thì nghĩ rằng chúng tôi thiếu can đảm để tự tử.
