chết cũng chiếm hết một toa tàu và chỉ còn lại năm toa dành cho chúng tôi.
Lúc về đến trại, chúng tôi trông giống như một liêu đoàn tiểu đoàn thảm bại
từ tiền tuyến trở về với tổn thất lớn lao.
Chúng tôi không được phân phát bánh mì trong vòng mười ngày, con số
người chết trung bình đạt tới 125 mỗi ngày và mẩu bánh mì 150 gam mà
chúng tôi nhận được sau thời gian nhịn đói dài dằng dặc đó có thể nói ngon
hơn bất cứ loại bánh ngọt nào. Nhưng đã trễ quá rồi. Không phải chỉ một
mẩu bánh mì là có thể cứu sống tất cả chúng tôi. Sáng hôm sau, trong
khoảng thời gian giữa cuộc tập họp và, lúc khởi hành trong mỗi nhóm 100
người có hàng chục người ngã gục vì đói lả. Họ phải chờ cho đến khi chúng
tôi đi khỏi mới được đưa xuống bệnh xá. Tất cả những gì chúng tôi làm
được là kéo họ ra khỏi đám bùn lầy phủ khắp sân để đặt họ nằm dài trên các
khoảng có lót đá và ít ẩm ướt hơn. Riêng đối với những người ngã gục khi
đi và trước khi ra khỏi cổng chính, bạn bè đành phải bước ngang qua người
hơn là tỏ thái độ muốn giúp đỡ vì cả hàng người đang đi không thể dừng lại
được. Với nhịp độ nầy, các công trường sẽ phải đóng cửa vì thiếu nhân
công. Tuy nhiên đã có thêm lực lượng tăng cường được đưa đến. Đó là
những tù nhân được đưa từ một trại tập trung gần Stettin đến, họ gồm 5000
người đến vào giữa tháng 3. Họ có vẻ mập hơn chúng tôi, nhưng đã được
nghe tiếng đại bác của Nga sô và điều nầy đã mang lại cho họ chút can đảm,
bù đắp phần nào cho sự thiếu thốn thực phẩm mà họ là nạn nhân, trong suốt
bốn ngày bốn đêm của cuộc hành trình. Họ gồm tất cả mọi loại quốc tịch,
và vì lẽ họ được phân phối cho tất cả các biệt đội lao tác, nhiều người Pháp
đã đến ở với chúng tôi.
