11
Mỗi chúa nhật, một ban giải trí đưa đến trình diễn tại một khối khác
nhau, một màn văn nghệ nhiều tiết mục, càng ngày càng cải tiến kể từ khi
tôi mới đến. Và đối với giai cấp “phong kiến” của trại, lại có chiếu bóng và
hòa nhạc trong một căn phòng rộng lớn. Tôi được dự nhiều buổi giải trí đó.
Nếu phim ảnh phần lớn đều tệ, trái lại đêm hòa nhạc đã chơi nhiều bản xuất
sắc như trong các buổi trình tấu tại Ba-lê. Lần đầu tiên tôi đã đến dự một dạ
hội, và viên Thiếu tá SS, trưởng trại chủ tọa danh dự đêm đó. Khán thính
giả, chừng 800 người, gồm toàn giới “trung lưu và; thượng lưu” của trại và
đại biểu của các quốc tịch có mặt trong trại. Mặc dù chỉ hiểu tiếng Đức đại
khái, ba xướng ngôn viên giới thiệu các tiết mục, lần lượt bằng tiếng Đức,
Nga và Pháp. Ban nhạc, chính ban nhạc chơi hành khúc cho tù nhân đi đều
bước trên quảng trường lúc họ bị di chuyển đi nơi khác, bắt đầu với phần
khai khúc “Cavalerie légère”. Các nhạc công mặc đồng phục giống như
đồng nghiệp của họ trong các ban hòa tấu ở các phòng trà ở Vienne vào
những năm 1900, họ toàn là tay nhà nghề kỳ cựu phần đông là người Đức
hoặc Tiệp Khắc. Chỉ có tay vĩ cầm chánh là người Pháp; đó là ông Hewitt
rất được giới âm nhạc ở Ba-lê biết tiếng. Toàn bộ ban hòa tấu trông đầy
phong độ và phẩm chất âm nhạc trình tấu có thể chấp nhận được. Lần lượt
năm nhóm quốc tịch khác nhau trình diễn các tiết mục đặc biệt của mình.
Trước hết là nhóm tù Pháp mới đến, trình diễn màn các người cắm trại hát
chung quanh lửa trại. Nhóm Đức trình diễn những bài ca đã được sáng tác
trong thời gian dài bị giam cầm. Rồi một vở kịch ngắn có nội dung sâu sắc
đối với tâm lý người Đức, chủ đề của vở kịch đáng được thuật lại: Một
Kapo (một tù nhân mạnh khỏe được chọn làm cai) tính đặc biệt hay càu
nhàu, bắt gặp ba tù nhân đập đá thuộc toán mình; đang mơ mộng thay vì
làm việc. Anh ta mắng họ “Đồ vô lại, tao không muốn bị rắc rối vì tụi bây,
đối với bọn cốt đột không hơi sức đâu mà chịu như vậy”. Rồi sau khi dọa
họ bằng sự phẫn nộ của tên lính SS đang đi quanh quẩn ở đó, anh ta tò mò
hỏi họ đã làm gì mà bị đưa đến đây và hỏi nghề nghiệp của họ. Lần lượt
