khác thì ông thậm chí còn kiêm vẽ tranh, duyệt báo và chuyển báo đến với
người mua định kỳ. Như ông đã kể lại:
“Có lần tôi vừa là chủ bút kiêm thủ quỹ và nhà phân phối tờ Người cùng
khổ, vừa là người bán. Các đồng chí từ các nước thuộc địa châu Á và châu
Phi viết bài và kêu gọi sự đóng góp, tất cả những việc còn lại đều do tôi
đảm nhiệm”.
Qua các trang báo “Người cùng khổ”, Nguyễn Ái Quốc tiếp tục cải tiến
phong cách viết báo của mình. Trong các bài xã luận - đôi khi mỗi số báo
có từ hai đến ba bài xã luận - ông viết về các vấn đề quốc tế. Lúc thì là một
bài báo phê phán một khía cạnh nào đó của đời sống thuộc địa, thí dụ như
hành động độc ác của chính quyền Pháp ở châu Phi hoặc Đông Dương. Lúc
thì là một mẩu chuyện về cuộc sống ở nước Nga, luôn được tả như một bức
tranh về cảnh đồng quê thơ mộng, dù ông chưa bao giờ đặt chân đến đó.
Bài viết của ông không có gì là đặc biệt. Ông đã biết được tầm quan
trọng của việc dùng lối viết đơn giản và trực tiếp qua việc đọc các tác phẩm
của Lev Tolstoy, tác giả của những cuốn tiểu thuyết mà ông ưa thích.
Những bài báo của ông cũng không tinh tế. Ông chủ yếu dựa vào các thực
tế và con số để đưa ra quan điểm, dường như đối với độc giả, ông là một
cuốn từ điển thống kê sống về cuộc sống ở các nước thuộc địa, từ mức thuế
thân ở Bờ Biển Ngà đến ngân sách thuộc địa giành cho Đông Dương thuộc
Pháp. Khi ông không chôn vùi kẻ thù trong đống dữ liệu của mình thì ông
sử dụng cách nói châm biếm, nhưng ngôn từ của ông không đủ sức mỉa
mai, châm biếm như Lỗ Tấn, một nhà văn tài hoa của Trung Quốc. Ông có
xu hướng bỏ qua lý luận mà dựa vào việc chỉ trích một cách cay nghiệt trực
diện hệ thống thuộc địa và những tác động tàn bạo đối với những người bị
đè nặng bởi guồng máy cai trị.
Trong những năm sau, nhiều nhà nghiên cứu về ông ngỡ ngàng khi thấy
một người có sức thu hút cá nhân lớn như vậy và một nhân cách tinh tế lại
có một lối viết tẻ nhạt và tầm thường đến thế. Tuy nhiên, đây chính là điểm
mấu chốt tính cách ông và hiệu quả chính trị trong nhiều năm. Không giống
nhiều nhà lãnh đạo theo chủ nghĩa Marx khác, Nguyễn Ái Quốc thấy độc
