đem cho không. Cảnh sát vẫn lo ngại về tờ báo mà họ cho là phương tiện
tuyên truyền của cộng sản. Tất cả những người đăng ký mua báo dài hạn
đều nằm trong sổ đen của cảnh sát.
Nguyễn Ái Quốc tiếp tục viết bài cho các báo và tạp chí cánh tả khác ở
Paris. Ông cũng đã chuyển sang viết truyện. Năm 1922, Vua Khải Định
được mời sang Pháp nhân kỷ niệm và dự triển lãm thuộc địa được tổ chức
tại Marseilles từ tháng tư đến tháng tám. Tin đồn có âm mưu ám sát và một
số người nghi ngờ Nguyễn Ái Quốc hoặc Phan Chu Trinh có liên quan đến
vụ này. Nhằm tránh dư luận không có lợi, Albert Sarraut cố thuyết phục
Phan Chu Trinh không tỏ ra phản đối chuyến thăm đó, nhưng Trinh đã bỏ
qua đề nghị đó và viết một bức thư công khai gửi vua Khải Định. Trong
thư, ông cực lực chỉ trích vai trò của ông ta như một nhà cầm quyền bù
nhìn của một nước bại trận. Nguyễn Ái Quốc cũng nhân dịp đó thúc đẩy
những mục tiêu của riêng ông, chủ biên các bài báo viết về chuyến thăm
này và tự tay viết một bức thư, được công bố vào ngày 9-8-1922, trên tờ
Nhân dân (Journal du Peuple). Bức thư mô tả Khải Định như một thứ đồ
trang sức rẻ tiền được trưng bày tại một cuộc triển lãm, được giữ trong tủ
kính cửa hàng trong khi người dân của ông ta còn ngập ngụa trong vũng
bùn. Ông cũng sáng tác một vở kịch có tên “Con Rồng tre”, nhạo báng vị
hoàng đế và chuyến đi Pháp theo nghi lễ hoàng gia. Vở kịch trình diễn thời
gian ngắn tại Câu lạc bộ Faubourg, để lại ấn tượng sâu sắc với khán giả.
Khi tin đó lan sang Đông Dương, nó càng gây thêm sự chia rẽ giữa hai cha
con Nguyễn Ái Quốc. Khi được thông báo về các nhận xét của Quốc, ông
Sắc tuyên bố, “bất cứ người con trai nào không chấp nhận vua thì cũng
chẳng công nhận cha mình”.
Chuyến thăm của vua Khải Định là cơ hội cuối cùng để Nguyễn Ái Quốc
và Phan Chu Trinh cùng đứng về một phe trong một vấn đề chính trị,
nhưng họ đã không thể thống nhất về phương thức tốt nhất để giải phóng
đất nước. Tháng 2-1922, ông Trinh gửi một bức thư cho người đồng sự trẻ
trong khi ông thăm Marseilles. Bức thư không đả động gì đến sự khác biệt
rõ ràng về ý thức hệ giữa hai người mà tập trung vào vấn đề chiến thuật.
