Để hoàn thành nhiệm vụ, Đảng cộng sản Đông Dương cũng cần có tên
mới - Đảng Lao động Việt Nam. Khi đưa từ dễ gây xúc động “Việt Nam”
vào tên Đảng, các nhà lãnh đạo rõ ràng đã công nhận tầm quan trọng to lớn
của cuộc đấu tranh phản đế trong việc giành sự ủng hộ của dân chúng, một
quan điểm mà bản thân Hồ Chí Minh luôn tâm niệm kể từ giữa thập niên
1920. Đồng thời, quyết định này cũng là một cử chỉ ngầm đáp lại tinh thần
dân tộc chủ nghĩa đang dâng lên ở các nước Lào và Campuchia, nơi các
đảng viên Đảng cộng sản Đông Dương người Lào và Khơ - me ngày càng
thấy khó chịu trước sự chỉ đạo, đôi khi có tính chất nhồi nhét của các cấp
trên người Việt và đòi phải có Đảng riêng của mình. Đảng lúc này đã chính
thức công nhận, cách mạng ở ba nước sẽ phát triển với tốc độ khác nhau và
mỗi nước sẽ có đảng riêng của mình để đóng vai trò tiên phong trong quá
trình đó. Trong khi Việt Nam đang tiến tới cách mạng dân tộc dân chủ, sau
đó tiến thẳng lên chủ nghĩa xã hội, Lào và Campụhia đã đi theo hướng dân
chủ nhân dân và cách mạng xã hội chủ nghĩa của họ sẽ bị trì hoãn một số
năm.
Tuy nhiên, quyết định tách Đảng cộng sản Đông Dương thành ba đảng
riêng biệt không có nghĩa là Hồ Chí Minh và các cộng sự không còn quan
tâm đến các nước khác ở Đông Dương. Ngược lại, mặc dù các tổ chức
được thiết lập tại Lào và Campuchia mang tên Đảng Nhân dân Cách mạng,
kế hoạch thiết lập một liên minh chặt chẽ giữa ba nhóm đã được đưa ra
ngay sau khi Đại hội II kết thúc. Theo một tài liệu chính thức của Đảng
được đưa ra tại Đại hội sau này Pháp lấy được, Việt Nam không hề có ý
định chấm dứt sự kiểm soát đối với phong trào cách mạng trên toàn Đông
Dương. Tài liệu này tuyên bố “Đảng Việt Nam giữ quyền giám sát hoạt
động của các đảng anh em ở Lào và Campuchia”, mặc dù các nguồn tin
của Việt Nam sau này xác nhận, quan niệm về một liên bang Đông Dương
(lần đầu tiên được đề cập tại Hội nghị Ma Cao năm 1935) đã được công
khai từ bỏ tại Đại hội năm 1951, nhưng tài liệu tịch thu được này lại nói
ngược lại. Mặc dù có ba đảng riêng biệt, “sau này, nếu điều kiện cho phép,
