Thái độ cứng rắn của Washington chắc chắn làm cho phe chủ chiến như
Lê Duẩn tin thắng lợi chỉ có thể trên chiến trường chứ không phải tại bàn
đàm phán hoà bình như Hồ Chí Minh hy vọng. Trong một bức thư gửi
tướng Nguyễn Chí Thanh tháng 5-1965, Lê Duẩn kết luận, việc Mỹ đưa
quân vào chứng tỏ, hoàn cảnh chưa chín muồi cho thương lượng. “Chỉ khi
nào cuộc nổi dậy ở Nam Việt Nam thắng lợi thì vấn đề hình thành một
chính quyền trung lập mới đem ra bàn lại”. Dù chương trình “bốn điểm”
vẫn nằm trên bàn, họ chỉ “dự định dọn đường cho Mỹ rút quân, ít mất thể
diện nhất”.
Vai trò của Trung Quốc trở nên đặc biệt quan trọng khi cuộc chiến bắt
đầu leo thang đầu năm 1965. Trong khi viện trợ Liên Xô giúp Hà Nội
những vũ khí tối tân để phòng thủ Bắc Việt, đánh trả những trận không kích
của Mỹ, thì Trung Quốc rất coi quan trọng về cả lĩnh vực quân sự và và
viện trợ kinh tế để ngăn Mỹ đưa chiến tranh trực tiếp ra miền Bắc. Trong
các tuyên bố chung và riêng, giới lãnh đạo Trung Quốc hứa, Cộng Hoà
Nhân Dân Trung Hoa là”hậu phương lớn” giúp đỡ Việt Nam dưới mọi
hình thức để ủng hộ sự nghiệp thống nhất đất nước. Một quan trọng không
kém với Hà Nội là Bắc Kinh ngầm ý đe doạ, nếu Mỹ quyết định đưa quân
ra phía bắc khu phi quân sự, Trung Quốc sẽ nhảy vào trực tiếp chiến đấu sát
cánh với Bắc Việt Nam.
Mao Trạch Đông lúc này đang bận rộn các cuộc đấu đá lớn với những kẻ
thù thực dụng hơn trong nội bộ giới lãnh đạo Đảng cộng sản Trung Quốc,
nên cuộc chiến tranh lan rộng ở Việt Nam được Mao lợi dụng như cái cớ để
kích động nhiệt huyết cách mạng trong nước, đồng thời dìm Mỹ vào vũng
lầy cuộc chiến tranh không thể thắng được ở Đông Nam Á.
Tháng 4-1965, khi Lê Duẩn và Võ Nguyên Giáp tới Bắc Kinh yêu cầu vũ
khí, phi công chiến đấu để bảo vệ không phận Bắc Việt Nam, Lưu Thiếu
Kỳ (sau đó ít lâu bị thanh trừng trong Cách mạng văn hoá) tỏ ra đồng ý đòi
hỏi như là cách nâng cao tinh thần Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, nhận bảo
vệ không phận Bắc Việt từ vĩ tuyến 20, sát ngay phía nam đồng bằng sông
Hồng. Tháng 5-1965, Hồ Chí Minh tới thăm Bắc Kinh, Mao đồng ý cung
