Ngài Guesde không biết tôi, vì vậy để làm quen và mua chuộc, ông ta tìm
cớ gọi tôi đến cơ quan của ông ta”.
Vài ngày sau, tôi đến Bộ Thuộc địa. Ngài Guesde không có ở đó, vì đang
công du nước Anh. Ông Pasquier một quan chức cao cấp của Bộ tiếp và
hỏi xem tôi có cần gì ở chính phủ không. Nếu có thì ông ta sẽ cố gắng giúp.
Tôi trả lời là tôi chẳng cần gì, trừ tám yêu sách mà tôi đã đưa ra ở Hội
nghị Hoà bình. Nếu ông có thể can thiệp với chính phủ Pháp để đáp ứng
những yêu sách, chúng tôi sẽ vô cùng biết ơn. Ông Pasquier không trả lời
câu hỏi của tôi và nói lảng sang chuyện khác”.
Không ai biết sự phản ứng của Pasquier đối với cuộc đối thoại này như
thế nào. Nhưng sự phẫn nộ ngày càng gia tăng của các nhà chức trách được
thể hiện trong một báo cáo về Nguyễn Ái Quốc do Pierre Guesde viết gửi
Bộ Trưởng Thuộc địa ngày 12 tháng 10. Nguyễn Ái Quốc đã bị triệu đến
quận cảnh sát, ba ngày sau Bộ Thuộc địa đã thẩm vấn ông. Tại quận cảnh
sát, ông khai là sinh ngày 15 tháng 1 năm 1894 tại Vinh và cả 6 anh chị em
đều đã qua đời.
Guesde giận dữ: “Nguyễn Ái Quốc là ai?”
“Ông ta thường xuyên thay đổi tên và đang giấu tung tích dưới một cái
tên giả mà cái tên đó không thể đánh lừa được bất cứ ai kể cả những người
không thông thạo tiếng Việt. Ông ta cho rằng không có tài liệu nào của nhà
cầm quyền Đông Dương có thể nhận dạng ông ta, nhưng ông ta đã can
thiệp vào nền chính trị của chúng ta, tham gia các nhóm chính trị, nói
chuyện ở các tổ chức cách mạng và ngay cả chúng tôi còn không biết mình
thuộc nhóm nào. Những thông tin mà ông ta cung cấp rõ ràng là giả dối”.
Thực ra, Guesde nói, sau những nỗ lực hết mức, các nhà chức trách có
bằng chứng rõ ràng là Quốc chính là Nguyễn Tất Thành, “một kẻ kích động
nguy hiểm”, đã tham gia cuộc biểu tình ở An Nam vào năm 1908”.
Trong thời gian hơn một thế hệ, phong trào chủ nghĩa xã hội ở Pháp bao
gồm các nhà tư tưởng tiến bộ thuộc nhiều mầu sắc khác nhau: những nhà
hoạt động theo Auguste Blanqui, nhà cách mạng thế kỷ XIX, chủ trương
tiến hành nổi dậy ngay lập tức và không chú ý gì đến vấn đề xây dựng một
