nói đến Batuala, con người được phong tặng và Xiki, kẻ ân nhân của khoa
học làm gì. Ta chỉ nói đến những người bản xứ đã thích ứng được, hoặc được
thích thú
2)
.
Bị trói gô vào cột buồm tàu và được đưa đi làm quân tình
nguyện ở châu Âu, đánh phường man rợ để bảo vệ văn minh, nhưng
một khi đến xứ văn minh rồi thì những người bản xứ của ông Têry
lại được cái thú tha hồ nếm "trái cây trong vườn cấm". Những
người bản xứ còn sống sót sau cuộc tàn sát năm 1914 cũng như
những người bản xứ còn sống sót sau đại chiến 1914-1918 đều có
thể tự hào rằng vì công lý và nền dân chủ của chủng tộc cao đẳng,
họ không những đã hiến đời mình, xương máu mình, mà còn hiến cả
niềm t... in của mình nữa.
Ông Sếchxpia trước kia lấy làm hài lòng thấy người dân bản
xứ trong vở kịch của mình đã đàng hoàng lấy được cô gái mẫu quốc.
Còn ông Têry ngày nay thì chỉ nhận thấy có một điều là người bản
xứ của ông rất đắc lực để góp phần làm cho dân số phình lên bằng
cách làm phình bụng các cô nàng da trắng. Ông Xasa Ghitơry còn đi
xa hơn nữa. Ông muốn người bản xứ phải được văn minh hoàn toàn.
Ông muốn họ phải c...ắm sừng các ông chồng da trắng cơ! Ông đã
được hoàn toàn toại nguyện, vì chín tháng sau cuộc "chinh phục"
bà
Mácgrít Đênoayê đã sinh hạ được một cậu bé bản xứ. Nhưng chúng ta
lấy làm tiếc rằng Đênoayê đã không hoan nghênh chú bé bản xứ đó
cho lắm. Vốn là một nhà yêu nước từ đầu đến chân, nên ông ta muốn
rằng chú bé màu da "sôcôla" kia ra đời giá đừng có nhẵn nhụi và
bé nhỏ như thế, mà lại là một người râu ria xồm xoàm, ba lô trên
lưng, súng trên vai để bảo vệ đất nước, thì quý biết chừng nào.
Ngay cả trong các trang tiểu thuyết đăng trên báo, người bản xứ cũng đã
giành được địa vị của mình. Ông Angiabe - ấy xin lỗi, ông Anbe Giăng chứ -
đã chẳng kể chuyện rằng ở Hội chợ Mácxây có một chàng An Nam kia làm
nghề kéo xe đã lọt được vào mắt xanh của một bà đầm xinh đẹp nọ. Sau khi
đi thăm Hội chợ về, bà bèn cho gọi anh xe đến phòng ngủ lộng lẫy của bà. Và
