sang trại lính để rồi trở thành những người bảo vệ văn minh, nghĩa là trở
thành lính. Cơ quan trung ương của Đảng chúng tôi hằng ngày đều báo tin
cho các bạn đọc về những chiến công của anh phi công Uadi đã bay từ Pháp
sang Đông Dương; nhưng khi chính quyền thực dân cướp bóc nhân dân
"nước An Nam cao quý", lấy ruộng của họ giao cho bọn đầu cơ Pháp, phái
máy bay chở bom, rồi ra lệnh cho các phi công phải dạy cho những người dân
bản xứ bất hạnh và bị cướp bóc kia phải biết điều, thì cơ quan của Đảng
chúng tôi lại không thấy cần thiết báo tin đó cho các bạn đọc biết.
Thưa các đồng chí, qua báo chí của mình, giai cấp tư sản Pháp hiểu rằng
vấn đề dân tộc và vấn đề thuộc địa không tách rời nhau. Tôi cho rằng Đảng
chúng tôi chưa hiểu hết điều đó. Những bài học ở miền Ruya, nơi mà binh
lính bản xứ được phái đến trấn an những công nhân Đức bị đói, đã vây chặt
những trung đoàn lính Pháp đáng nghi; trường hợp xảy ra trong đội quân
phương Đông, trong đó binh lính bản xứ được giao súng máy để "động viên
tinh thần" binh lính Pháp đã mệt mỏi vì chiến tranh kéo dài và gian khổ;
những sự kiện xảy ra năm 1917
48
ở nơi đóng quân của lính Nga ở Pháp; kinh
nghiệm cuộc bãi công của công nhân nông nghiệp ở Pyrênê là nơi mà binh
lính bản xứ đã buộc phải giữ vai trò nhục nhã của những kẻ phá hoại cuộc bãi
công; và cuối cùng là sự có mặt của 207.000 binh lính bản xứ ở ngay nước
Pháp, - tất cả những việc trên đây chưa làm cho Đảng chúng tôi phải suy
nghĩ, chưa làm cho Đảng chúng tôi thấy cần phải thực hiện một chính sách rõ
ràng và tích cực trong vấn đề thuộc địa. Đảng đã bỏ lỡ tất cả những cơ hội tốt
để tuyên truyền. Những cơ quan lãnh đạo mới của Đảng đã thừa nhận là Đảng
chúng tôi đã bị động trong vấn đề này. Tôi thấy đó là một dấu hiệu đáng
mừng vì khi các lãnh tụ của Đảng đã thừa nhận và nhấn mạnh nhược điểm
này trong chính sách của Đảng thì việc đó làm cho người ta hy vọng rằng
Đảng sẽ cố gắng hết sức để sửa chữa và củng cố về mặt này. Tôi tin chắc rằng
Đại hội này sẽ là bước ngoặt về mặt này và sẽ thúc đẩy Đảng sửa chữa được
những thiếu sót trước. Mặc dù nhận xét của đồng chí Manuinxki về cuộc vận
động bầu cử ở Angiêri rất đúng, song để cho được khách quan, tôi phải nói
rằng đúng là Đảng chúng tôi đã bỏ lỡ dịp tốt ở đây, nhưng đã sửa chữa sai
lầm, đã đưa đại biểu người bản xứ ra ứng cử ở quận Pari. Tất nhiên như thế
