Nguyễn Xuân Khánh
Hồ Quý Ly
Phần VII - Chương - 1
Vua Thuận Tôn va bà Hoàng thánh ngẫu
Năm Mậu Thìn (1388) Trần Ngung được vua cha Nghệ Hoàng lập lên làm
vua, tức vua Trần Thuận Tôn. Lúc đó, Thuận Tôn mới mười ba tuổi. Ông
dáng người cao, gày, khôi ngô tuấn tú. Trí thông minh hơn người, tuy còn ít
tuổi nhưng đã làu thông kinh sử. Thái thượng hoàng Nghệ Tôn lập Ngung
làm vua vì nhiều lẽ: thứ nhất, vì là con út giống cha như đúc về mọi mặt;
thứ nhì, vì Ngung hiền; mà theo ý Nghệ Hoàng, hiền là điều quan trọng
nhất của một ông vua; thứ ba, vì Ngung thông minh sáng láng. Thái bảo
Trần Nguyên Hàng nói với Nghệ Hoàng:
- Thần nghĩ nên lập Trang Định Vương Ngạc, vì ông đã là người đứng tuổi.
- Ngạc đã lớn mà cỏn hồ đồ. Vả lại, nó đã nói với ta không muốn nhận ngôi
báu. Còn Chiêu Định Vương Ngung tuy còn bé nhưng đã hiền lại thông
minh. Lúc này xã tắc phải đối phó nhiều việc. Mặt bắc lo nhà Minh, mặt
nam lo chống với Chế Bồng Nga. Cần một ông vua cứng rắn quyết đoán
hơn một ông vua hiền. Khanh muốn lập Ngạc, chắc còn ẩn ý gì. Khanh cứ
tâu rõ ta xem.
Ngạc và vua Trần Phế Đế Bàn nhau định diệt trừ Lê Quý Ly nên cách đây
mấy tháng đã bị Quý Ly dùng mưu chống lại. Quý Ly tâu với Nghệ Hoàng,
“Vua Phế Đế tin nghe lời bọn tiểu nhân, lập mưu định hại hạ thần, ý định
của nhà vua không sao lường được. Phế Đế là cháu, còn Chiêu định Vương
Ngung là con. Xưa, chỉ thấy bán cháu nuôi con, chưa hề bao giờ thấy ai bán
con nuôi cháu”.
Câu nói làm rung động tâm can Nghệ Hoàng. Thượng Hoàng đã nghe lời
Quý Ly giết Phế Đế và bè đảng. Còn Trang Định Vương Ngạc là con lớn
của Nghệ Hoàng, nhưng đã theo Phế Đế nên Nghệ Hoàng không muốn cho
làm vua.
Thái bảo Nguyên Hàng thấy thượng hoàng nói đến “ẩn ý”, ông biết Nghệ
Hoàng đã quyết, nếu nói thêm sẽ gây sự nghi ngờ cho mình nên thôi không
can gián nữa. Thực ra, Ngung không muốn làm vua, chàng chỉ thích được
