Nguyễn Xuân Khánh
Hồ Quý Ly
Phần X- Chương -1
Một ngày của Thái sư (Minh đạo 2)
Từ khi Nghệ Hoàng mất, nghiễm nhiên Quý Ly trở thành thái thượng
hoàng. Ông vào ở cung Thánh Từ ngay cạnh cung Quan Triều (nơi “quan
gia” tức là vua ở) Theo tục lệ nhà Trần, Thái thượng hoàng phải thường
xuyên ở bên cạnh vua để bảo ban, rèn cặp, cố vấn.
Cung Thánh Từ, nơi ở của Thái thượng hoàng, dĩ nhiên phải đẹp đẽ và tiện
nghi, nhưng Quý Ly vẫn chưa ưng. Ông vẫn cảm thấy nó cũ kỹ và thấp bé.
Ông sai thợ sửa chữa lại tí chút. Bảo là tí chút, vì ông để nguyên ba ngôi
nhà hình chữ tam như cũ; chỉ cho sửa lại ngôi trung đường, đang bốn mái
nâng lên thành tám mái, đang thấp nâng lên thành cao, đang ngói lưu ly
mầu xanh, đổi thành ngói lưu ly màu vàng. Chỉ có tí chút thế thôi nhưng
cung điện bỗng đường bệ hẳn lên, rực rỡ hẳn lên. Cái tên cung Thánh Từ cũ
kỹ cũng phải thay đổi, ông đặt tên nó là cung Hoạ Lư. Quý Ly vốn thích
hoạ, ông thay đổi hết đồ bầy biện trong nhà, thay đổi một loạt những bức
tranh, bức chữ viết, bức hoành phi, câu đối.
Khu cung điện Hoạ Lư chia làm ba: nhà tiền đường dành cho các đại thần
và thư lại đến làm việc; nhà hậu đường làm nơi thờ cúng; nhà trung đường,
được sửa chữa lại nhiều, cao to đẹp đẽ nhất, là nơi ông làm việc, và có lúc
ở.
Trước cung điện, thời Nghệ Tôn, có đôi rồng đá. Ông ngắm nghía, chê rằng
đôi rồng ấy giống như đôi rắn, liền sai bỏ đi, gọi một phường thợ đá ở làng
Nhồi Thanh Hoá ra. để đẽo tạc một đôi rồng đá mới” ông bảo.
- Các người hãy làm cho thật đẹp, ta sẽ ban thưởng.
Khi tạc xong đôi rồng, Quý Ly ra ngắm nghía, ông nắm lấy cái bờm rồng
dựng đứng, vuốt ve cái thân rồng lượn cong dịu dàng, rồi âu yếm sờ vào
những chiếc móng rồng ở đôi chân đang thu lên phía trước. Ông cười ha
hả:
- Rồng ở tư thế sắp bay... Các ngươi khá lắm. Xứng đáng là thợ đá làng
Nhồi. Mỗi người được thưởng hai mươi lạng bạc. Mấy hôm nữa, các ngươi
