HỒ QUÝ LY - Trang 379

chúa.
Càng lớn, hai người càng thân thiết... nhưng họ đều chẳng dám nói điều gì
với nhau cả... Bởi vì luật lệ nhà Trần lúc đó rất ngạt nghèo. Thời vua Minh
Tông, thế lực nhà Trần còn mạnh mẽ, vững chãi. Nhà vua cấm các cô công
chúa không được lấy con trai ngoài họ Trần. Huyền thoại dân gian thêu dệt
rằng, trong giấc mơ, Quý Ly được thần gà cho một vế đối:
“Quảng Hàn cung lý nhất chi mai” để ông đối lại vế đối mà vua Minh Tông
đưa ra: “Thanh Thử điện tiền thiên thụ quế”. Thực ra, với một tình cảm quá
thân mật từ thủa ấu thơ, với sự cảm thụ cái vóc dáng mong manh trắng
ngần của cô em họ, Hồ Quý Ly có thừa đủ trí thông minh, óc tưởng tượng
để so sánh cô với chị Hằng Nga trong cung Quảng Hàn, hoặc so sánh cô
với một nhành hoa mai. Và với vế đối ấy, người ta cũng hé thấy sự ước ao
tuyệt vọng của Quý Ly: cô em gái thủa ấu thơ đẹp như một nhành mai
nhưng ở xa vời quá, tận cung trăng trên trời cao, làm sao Quý Ly với tay tới
được
Công chúa Huy Ninh, nàng Nhất Chi Mai đã được vua Minh Tông gả cho
tôn thất Trần Nhân Vinh. Quý Ly đành ôm hận lấy một cô gái hiền thục
khác và sinh ra Hồ Nguyên Trừng.
Sự xoay vần của lịch sử thật trớ trêu, đối với con người, nhiều khi rủi
nhưng cũng có khi may. Hồ Quý Ly, nhờ thế lực hai bà cô, được vào làm
chức quan nhỏ vô danh, hầu hạ trong cung đình. Làm chức nhỏ nhưng ông
vẫn ngày đêm dùi mài kinh sử. Thân phận nhỏ nhoi, vô danh, có tính chất
tôi đòi ấy chẳng làm nhụt lòng, mà trái lại, nó khuyến khích chàng trai cố
ngoi lên, để thoả mãn những tham vọng ngày càng lớn lên trong tâm trí
chàng.
Quý Ly hầu hạ vua Minh Tông sau khi Minh Tông mất lại vào giúp việc
cho Cung Định Vương Trần Phủ, tức là vua Nghệ Tông sau này. Trần Phủ
đã nhanh chóng nhận ra tài năng sắc sảo của người em họ ngoại. Quý Ly
được tin dùng, được thăng chức cao đã là cái may, ông còn tiếp tục được
Nghệ Hoàng ban cho cái may thứ hai không kém phần quan trọng. Trong
vụ loạn Dương Nhật Lễ, chồng bà Huy Ninh, tôn thất Trần Nhân Vinh bị
ông vua phường chèo giết chết. Nghệ Hoàng rất quý cô em gái đẹp người