Rừng xanh thông mọc như nêm
Như muôn chiếc lọng che trên mái đầu
Cầu Thấu Ngọc, tiêu sầu vạn cổ.
Động Thanh Hư, thoát luỵ trần gian
Non tiên, chép một chữ nhàn...
Thanh Mai hát theo một đường. Tiếng đàn Nguyên Trừng lại lãng đãng đi
theo một nẻo. Mới đầu cứ tưởng tiếng hát và tiếng đàn đã lạc lối nhau.
Thậm chí có lúc cứ tưởng như chúng đối nghịch lẫn nhau, xa cách hẳn
nhau. Nhưng điều kỳ lạ, tiếng đàn tiếng hát càng đi xa càng chẳng nỡ; và
người nghe càng nghe thật kỹ, mới thấy sự ngỡ ngàng xa cách ấy chỉ là bề
ngoài, thực chất chúng càng khác nhau lại càng xoắn xuýt lấy nhau, tựa như
mối tơ vò không sao tách khỏi. Cảm giác như chúng văng ra khỏi nhau
từng khúc rồi lại nhập lại với nhau từng khúc, để rồi cuối cùng là một sự
đại hoà hợp. Tiếng hát, tiếng phách, tiếng đàn đã hoàn toàn chập lại với
nhau, tròn đầy, hài hoà...
Nguyễn Trãi tán thưởng:
- Nghe nói đây là khúc hát chầu trong cung được nhặt ra từ chốn quê dân
dã, tôi đã được nghe qua vài lần. Nhưng chỉ lần này mới hiểu được cái thần
của nó. âm thanh rất động, nhưng cái thể lại là tĩnh lặng. Tưởng như chẳng
nhịp nhàng, mỗi người mỗi ngả, hoá ra lại chung một nẻo đường. Không
vội vã, không xáo xác, không âu lo, ngân nga, thoát tục... Xin lỗi phu nhân:
“Non tiên chép một chữ nhàn”, hay là “Non tiên chép một chữ thiền”?
Thanh Mai cúi mình cảm tạ. Gia nhân bưng rượu lên. Ba người ngồi uống;
bỗng nhiên chẳng ai nói một câu. Trong chiếu rượu của các bậc tài tử
thường có chuyện như vậy. Người ta hay nói nhiều, để rồi đột nhiên tất cả
ngồi lạnh ngắt, như thể mỗi người theo đuổi một dòng tâm tư riêng rẽ.
Nguyễn Trãi là người đầu tiên phá sự im lặng.
- “Non tiên, chép một chữ nhàn!” Trước kia tôi không hiểu, tại sao tôi rất
muốn làm một khúc Côn Sơn, mà hình như trong lòng lại có điều gì ngăn
cản lại. Bây giờ thì tôi hiểu, chỉ những người từng trải như phu nhân mới
nên làm khúc tụng ca về những chuyện sơn khê. Tôi còn trẻ quá. Chưa thể
