Nguyễn Xuân Khánh
Hồ Quý Ly
Chương 5
Trong các ngọn núi cao của Đại Việt, núi Tản Viên và núi Yên Tử được coi
là những núi thiêng. Riêng núi Yên Tử được coi là đất tổ Phật giáo của Đại
Việt. Núi cao trên ba ngàn thước (thước ta = 1069 mét) ngọn núi chót vót
cao nhất vùng Đông Bắc, sừng sững nằm nhìn ra vịnh Bái Tử Long, quanh
năm mây phủ nên cũng gọi là Núi Mây Trắng (Bạch Vân Sơn).
Người Việt tin rằng, ở những ngọn núi thiêng, khí âm trong lòng đất nhờ
chóp núi cao, nên đổ dồn về tụ hợp tại đó, và khí dương trên trời thấy khí
âm tụ hội, cũng nương theo những đám mây trắng bay tới, để giao hoà. Sự
thái hoà nhờ đó mà được xác lập tốt lành. Cũng vì lý do đó, đạo Phật đạo
Lão đều tìm cách xây chùa, quán trên các ngọn núi. Thậm chí ở Trung Hoa
đạo Phật đạo Lão xẩy ra chiến tranh để tranh chiếm núi thiêng. Ở Đại Việt,
đạo Lão không phải quốc giáo nên may mẩn không xẩy ra chuyện đó. Và ở
Đại Việt, cũng vì lý do đó, nên các ngôi chùa nổi tiếng phần lớn đều được
dựng ở các danh sơn, ví dụ chùa Thầy ở lộ Quốc Oai, chùa Phật Tích ở Lộ
Bắc Giang, chùa Quỳnh Lâm và chùa Yên Tử ở vùng Đông Bắc...
Theo Sử ký của Tư Mã Thiên, đoạn viết về Nhạc Nghị có nói khi nước Tần
thâu tóm toàn bộ Trung Nguyên, có Hà Thượng Trượng Nhân là một người
rất giỏi đạo Hoàng Lão, là bậc chân nhân của một thời. Thời Nhà Tần các
bậc chân nhân rất giỏi việc luyện đan, làm thuốc. Hà Thượng Trượng Nhân
có học trò giỏi là An Kỳ Sinh. Sang thời nhà Hán, lúc đó nước ta còn bị nội
thuộc nước Tầu, An Kỳ Sinh sang Nam Việt đến núi Mây Trắng, thấy núi
nhiều linh khí đã lên đỉnh núi dựng am cỏ, ở lại luyện đan, chữa bệnh cho
dân, từ đó núi có tên Yên Tử Sơn. Đến thời nội thuộc nhà Đường, Tôn
Quang Đình viết bài ký “Động thiên phúc đại” có nói” Núi Yên Tử là một
trong 72 phúc địa của nước Việt”.
Nhưng, danh dự to lớn nhất đến với núi Yên Tử, phải kể từ khi vua Trần
Nhân Tông của Đại Việt sau hai lần đánh tan giặc Nguyên, đã rời bỏ ngôi
báu, mặc áo nâu sồng. đi chân đất lên núi thiêng tu Phật và thành lập thiền
phái Trúc Lâm Yên Tử. Đạo Phật nhà Trần phát triển rực rỡ, góp phần tạo
