HỒ QUÝ LY - Trang 514

Ông già chợt cười khẽ:
- Tuy vui, nhưng no bụng vẫn là điều chủ yếu. Anh phải đứng ra thay ta
đôn đốc việc mở kho, phát chẩn cho dân nghèo ở những nơi mất mùa.
Riêng quanh vùng Đông Đô Thăng Long, và Tây Đô, không cho phép có
người dân đói khát. Quan lại những địa phương này nếu không làm tròn
trách vụ cần phạt thật nặng.
Bỗng nhiên, đang trò chuyện dân sinh Thái sư lại nhảy ngay sang vấn đề kẻ
sĩ:
- Những sĩ phu ở xứ Đông, việc quan trọng tôi dặn anh, nay thế nào?
- Thưa cha, có lẽ khả quan. Con đã bảo phủ, lộ sức xuống các làng xã... đã
cho mời các danh sĩ, các nhà khoa bảng... Trên đường đến đây, con nghe
ngóng, họ đang lục tục kéo tới Tây Đô.
Thái sư nhắm mắt lại, trầm ngâm một hồi lâu mới lên tiếng:
- Ta đã suy nghĩ rất nhiều. Sang năm, dù thế nào cũng phải mở khoa thi.
Nhưng trước mắt, nhân ngày hội, cũng nên mở một cuộc thi làm văn làm
phú...
Ông nhắm mắt lại, tiếp tục suy nghĩ rồi mới nói:
Này Nguyên Trừng, con có nhớ Quách Ngỗi người nước Yên thời chiến
quốc mua bộ xương con thiên lý mã bằng 500 lạng vàng không?
- Con nhớ. Quách Ngỗi có trả lời khi yên Chiêu Vương tức giận vì nghĩ đã
phí vàng: “Ngựa chết còn mua 500 lạng vàng, huống chi ngựa sống”. Dùng
ngựa chết để nhử ngựa sống. Dùng một người hiền loại trung để nhử các
bậc đại hiền...
- Phải đấy? Chính là cái ý ấy. Vì vậy, nên ta ra đầu đề “Phú con ngựa lá”
- Bài phú về con bọ ngựa ư?
- Vậy sẽ thế này: con hãy viết cho cha một bài bố cáo chữ thật to, ngày mai
dán ở lầu Quảng Văn trước cửa thành phía nam; bất cữ già trẻ, không phân
biệt sang hèn chức tước, ai làm được bài phú thật hay ta sẽ thưởng trăm
lạng bạc. Đích thân ta sẽ làm chánh chủ khảo chấm thi.