HỒ QUÝ LY - Trang 95

Tôn đi tu Phật theo hạnh đầu đà đã chân đất hành cước đến kinh đô Đồ Bàn
của Chàm Pa và hứa gả Công chúa Huyền Trân cho vua Chiêm. Sự kết giao
bằng hôn phối mang tinh thần từ bi Phật giáo, muốn qua đó hoá giải hoàn
toàn thù oán giữa hai dân tộc.
Lúc Nghệ Tôn truyền ngôi cho em là Duệ Tôn. Ông nói:
- Ta đọc sách Tam lược của Hoàng Thạch Công thấy có câu: “Mềm mãi,
yếu mãi thì nước sẽ bị chiếm. Cứng mãi, mạnh mãi, thì nước ắt phải vong”.
Đêm nạm vạt tay lên trán, ta tự thấy mình chỉ là kẻ mềm yếu. chỉ biết mềm
mà không biết cứng. Nay em là con người quyết đoán, cương nghị. Nghĩ
rằng lúc này nhu phải nhường bước cho cương, mới là kế vẹn toàn muôn
đời cho non sông xã tắc.
Duệ Tôn vâng lời anh lên ngôi vua với hào khí ngút trời. Duệ Tôn cũng là
con một bà phi họ Lê của Minh Tôn. Hai bà Phi họ Lê một bà sinh ra Nghệ
Tôn, một bà sinh ra Duệ Tôn đều là cô ruột Lê Quý Ly, do vậy khi Duệ Tôn
lên ngôi. Quý Ly càng được sủng ái hơn. Nhất là tính khí hai người có
nhiều phần giống nhau: quyết liệt và táo bạo. Duệ Tôn nói với Quý Ly:
- Ta đọc sử nước Đại Việt thấy hoàng đế Lê Đại Hành khi xưa đã thân
chinh đi đánh Chiêm Thành, tự làm tướng, chém đầu vua nước đó là Phế
Mị Thuế, bắt sống được binh sĩ không biết bao nhiêu mà kể. Sau này vua
Thánh Tôn nhà Lý cũng như vậy. Ta nay há chẳng nên theo gót tiền nhân
hay sao?
Thượng hoàng Nghệ Tôn, từ khi nhường ngôi, về an dưỡng tuổi già ở cung
Trùng Hoa phủ Thiên Trường, nhưng mọi việc chính sự đều theo dõi sát
sao thông qua khu mật đại sứ Quý Ly. Duệ Tôn cũng rất thích sự thông
minh táo bạo của người em rể, nên phong cho Quý Ly chức tham mưu quân
sự, nhất nhất mọi sự đều bàn với Quý Ly. Viên tham mưu quân sự nói:
- Thượng Hoàng (Nghệ Tôn) là người thông hiểu sách của trăm nhà. Người
thường nhắc: “Tri kỳ hùng, thư kỳ thư”. Biết như con trống, nhưng phải giữ
cái vẻ như con mái. Người luôn nói nhu nhược thắng cương cường. Người
chủ trương nhu, nhưng từ hồi Chế Bồng Nga xâm phạm kinh sư, người đã
nghĩ đến chủ trương cương. Do vậy người đã nghiền ngẫm cuốn Tam lược
của Hoàng Thạch Công. Hoàng Thạch Công thầy của Trương Lương là một